Archief Johannes Diderik Bierens de Haan

Beknopt overzicht

Titel: Archief van Johannes Diderik Bierens de Haan

Herkomst: afkomstig van Stichting Bierens de Haan

Datering: 1966-1985

Omvang: 1 archiefdoos

Taal (materiaal): Nederlands

Samenvatting:

Archief van Johannes Diderik Bierens de Haan en de naar hem vernoemde stichting.

Collectienummer: UBG060

Instelling: Rijksuniversiteit Groningen

Bewaarplaats: Bibliotheek Rijksuniversiteit Groningen

Herkomst en verwerving

Biografie

Johannes Diderik Bierens de Haan wordt in 1866 in Amsterdam geboren in een hervormd milieu als zoon van koopman (theehandelaar) en kunstverzamelaar Jan Bierens de Haan en Louise Leonore van Leeuwen. Hij doet het gymnasium in Haarlem, studeert theologie in Utrecht en promoveert in 1891 in Groningen op een proefschrift over Shaftesbury.

Hij huwt met Leonardina Wilhelmina Carolina Bervoets met wie hij zijn eerste pastorie in Ootmarsum betrekt. Uit dit huwelijk worden, behalve een dochter die jong overlijdt, drie zoons en een dochter geboren. Vervolgens staat hij in Hoogland (1895-1900) en tenslotte in Roosendaal (1900-1906).

Hij wordt vooral publicist op wijsgerig en literair terrein. Tussen 1887 en 1940 heeft hij een onophoudelijke stroom wijsgerige publicaties geproduceerd: eerst als theoloog en predikant (1891-1906), later - na het verlaten van de kerk - als docent, publicist en redacteur van het Tijdschrift voor Wijsbegeerte. Zijn mystiek-religieuze levenshouding wordt gevoed door denkers als Plato, Kant en Hegel, maar vooral door zijn interpretatie van het werk van Spinoza van wie hij omstreeks 1895 in de ban komt. In 1895 verzoekt de redactie van het pas opgerichte tijdschrift De Kroniek hem om Willem Meijers vertalingen van Spinoza's TTP en de Ethica te bespreken. Een verzoek dat dus niet ongelegen komt, want Bierens de Haan heeft zich reeds op de studie van Spinoza geworpen.

In 1907 richt hij mede het Tijdschrift voor Wijsbegeerte op, waarvan hij de eerste hoofdredacteur wordt. Hij draagt zo bij aan de herleving van de Nederlandse wijsbegeerte. Het tijdschrift wordt een succes. Bierens de Haan verhuist in 1909 met zijn gezin naar Aerdenhout.

In 1916 raakt hij betrokken bij de Internationale school voor Wijsbegeerte. In 1922 wordt hij voorzitter van de Vereniging Het Spinozahuis, een functie die hij tot aan zijn dood uitoefent.

Na de Tweede Wereldoorlog is het werk van Bierens de Haan vrijwel in de vergetelheid geraakt. In 1966 wordt hij door een klein gezelschap herdacht, ter gelegenheid van zijn honderdste geboortedag. Bij die gelegenheid wordt besloten ter herinnering aan hem een stichting op te richten, maar ook daarvoor bleek de belangstelling zo gering, dat deze in 1985 weer werd opgeheven.

Verwerving

Het archief is een schenking.

Toekomstige aanvullingen

Het betrof een eenmalige schenking: er komen dus geen aanvullingen.

Inhoud en samenstelling

Het archief bevat correspondentie met name van J.G. van der Bend, omdat deze aan een boek over Bierens de Haan werkt. Het zijn brieven met de uitgever, zijn kinderen, diverse filosofische universiteiten, omroepen/kranten, professoren en hoogleraren over de herdenking; financiën en informatie over de afhandeling van de Stichting Bierens de Haan; krantenknipsels; literatuur geschreven door J.D. Bierens de Haan en door Van der Bend.

Aanwijzingen voor de gebruiker

Openbaarheidsbeperkingen

De collectie is toegankelijk voor onderzoek. Voor raadpleging is een lenerspas van de Bibliotheek Rijksuniversiteit Groningen vereist.

Beperkingen aan het gebruik

Het materiaal uit deze collectie wordt uitsluitend ter inzage gegeven. Bij raadpleging is het Reglement voor de gebruikers van de Bibliotheek Rijksuniversiteit Groningen van toepassing. Reproductie, voor zover toegestaan, conform de Tarieven en diensten Bibliotheek Rijksuniversiteit Groningen.

Citeerinstructie

Bij verantwoording van het gebruik dient de collectie als geheel, of het afzonderlijke item tenminste eenmaal volledig en zonder afkortingen te worden vermeld. Daarna kan worden volstaan met een verkorte aanduiding.

• Collectie: Universiteitsbibliotheek Groningen, Collectie Bierens de Haan.

• Afzonderlijke items: Groningen, UB, Bierens de Haan.

Toegang tot de collectie

Een beknopte inventaris van de collectie is beschikbaar.

Aanvraaginstructie

Het materiaal in deze collectie kan worden aangevraagd via de Bibliotheekcatalogus (Smartcat) of door een mail te sturen naar Bijzondere Collecties.