Toon berichtgeving klimaatverandering sinds jaren negentig almaar urgenter

De terminologie die kranten gebruiken in berichtgeving over klimaatverandering is in de periode van 1995 tot 2019 sterk veranderd. Kranten uit verschillende delen van de wereld gebruiken termen die een steeds sterker gevoel van urgentie overbrengen. Toch beperkt veel van de berichtgeving van dit mondiale fenomeen zich tot de oorzaken en oplossingen binnen de eigen nationale grenzen. Dat blijkt uit onderzoek van Stijn Eikelboom, MSc , dr. Marc Esteve Del Valle en prof. dr. Malvina Nissim van de Faculteit der Letteren van de Rijksuniversiteit Groningen, waarover zij publiceren in het wetenschappelijke tijdschrift PLOS ONE.

^{Tekst: Marjolein te Winkel}

De onderzoekers hebben krantenartikelen verzameld die tussen 1995 en 2019 werden gepubliceerd in de week voorafgaand aan tot en met de week na afloop van de jaarlijkse klimaatconferenties van de Verenigde Naties. Dit leidde tot een dataset van 43.572 artikelen uit zeven verschillende kranten met verschillende signaturen, uit Canada, Australië en het Verenigd Koninkrijk.

Terminologie

Uit de analyse van de dataset blijkt dat de berichtgeving in kranten aan urgentie toeneemt in de onderzochte periode: van een meer beschrijvende toon, met woorden als ‘broeikaseffect’, ‘kooldioxide’ en 'opwarming van de aarde’, naar termen als ‘klimaatcrisis’, ‘klimaatnoodtoestand’ ‘kantelpunt’ en ‘wereldwijde opwarming’. Onderzoeker Stijn Eikelboom: “Zaken als fracking, boren naar olie en teerzanden kwamen in de loop der jaren steeds prominenter in het nieuws. Ook werd de aandacht voor termen als ‘elektrische voertuigen’, duurzame energie’ en ‘emissiereductie’ steeds duidelijker.”

Links vs rechts

Uit het onderzoek blijken bovendien duidelijke verschillen in de berichtgeving tussen kranten met een linkse signatuur en kranten die meer rechtsgeoriënteerd zijn. Zo schrijven linksgeoriënteerde kranten vaker over klimaatverandering dan hun rechtsgeoriënteerde tegenhangers. Bovendien verschillen de kranten in het aanwijzen van oorzaken en te nemen maatregelen. Marc Esteve Del Valle: “Linkse kranten noemen fossiele brandstoffen als oorzaak voor de klimaatcrisis en zien in energiebesparing de oplossing. Rechtse kranten wijzen op vliegtuigen als de oorzaak en noemen belasting op uitstoot als oplossing.

Dicht bij huis

Tot slot bleek uit de analyse dat in de berichtgeving over klimaatverandering journalisten vooral voor onderwerpen dicht bij huis kozen. Zo noemden Australische kranten mijnbouw een belangrijke oorzaak van klimaatverandering, wezen Britse kranten op het vliegverkeer en was in Canada de oliewinning uit teerzand een opvallende oorzaak. “We zien specifieke economische en politieke contexten terug in deze terminologie”, zegt Esteve Del Valle. “Australië is 's werelds grootste producent van ijzererts en bauxiet, en de op één na grootste van producent van goud. De oliewinning uit teerzanden in Canada is zeer grootschalig en bijzonder winstgevend. En Londen heeft het grootste vliegveld ter wereld, waar veel vluchten samenkomen en overstappen plaatsvinden. Dus ondanks dat klimaatverandering een mondiaal fenomeen is, is de manier waarop journalisten hierover berichten sterk beperkt tot nationale grenzen.”

Supervised machine learning

De onderzoekers maakten voor de analyse van de vele krantenberichten gebruik van supervised machine learning: een beginsel van kunstmatige intelligentie dat automatisch patronen in grote hoeveelheden data herkent. Door het gebruik van voorspellende algoritmes konden de onderzoekers thematische en terminologische verschillen tussen artikelen zichtbaar maken die anders misschien onopgemerkt zouden blijven. "Het is mooi om te zien hoe in dit tijdperk van zeer grote modellen, klassieke interpreteerbare machine learning algoritmes nog steeds goed kunnen dienen om de taalkundige analyse van tekstuele data te ondersteunen," zegt Nissim.

Masterscriptie

Aan de basis van het onderzoek stond de masterscriptie van Stijn Eikelboom centraal die hij ter afsluiting van zijn studie Informatiekunde schreef. Hij schreef vervolgens samen met zijn scriptiebegeleiders Marc Esteve Del Valle en Malvina Nissim de paper die nu in PLOS ONE is gepubliceerd. Eikelboom studeerde in 2021 af en ging vervolgens aan de slag als docent informatiekunde aan de Faculteit der Letteren. Hij startte onlangs met een nieuwe baan, als Junior Operations Engineer bij Dienst Uitvoering Onderwijs (DUO), waar hij verantwoordelijk is voor de continuïteit en beschikbaarheid van een aantal applicaties rondom studiefinanciering.

Meer informatie

Een paper getiteld ‘Learning from climate change news: Is the world on the same page?’ is in te lezen op de website van PLOS ONE.