Vrijdag 15 Juni was Janka Stoker columnist in het Politiek Café van Radio EenVandaag waar ze sprak over drie coalitieleiders die meer en meer hun eigen visie uit gaan dragen. Onderstaand is de column te lezen. Het radiofragment is hier terug te luisteren.

Column

Het kabinet Rutte III moet het eigen verhaal veel beter vertellen, aldus Gert-Jan Segers, op het partijcongres van de Christenunie afgelopen zaterdag. Dinsdag was het raak bij D66, toen Alexander Pechtold premier Rutte naar de kamer riep. Rutte moest per direct toelichten hoe hij de positie van Trump tegenover Noord-Korea beschouwt. En ook de leider van de derde coalitiepartij, CDA-leider Sybrand Buma, sprak zich uit tegen zijn eigen kabinet. Hij torpedeerde het voornemen van minister van Engelshoven om meer vrouwen op te nemen in de canon van het onderwijs.

Het is geen verkiezingstijd, en hier zijn niet de oppositieleiders aan het woord, die stelling nemen tegen een kabinet, en actief de media opzoeken met hun boodschap. Nee, het zijn juist de leiders van de coalitie, nog geen jaar nadat hun eigen regering is gestart.

Het ontbreken van een ‘eigen verhaal’ is vaker de kritiek geweest op kabinetten geleid door Mark Rutte. Hij is de pragmaticus, met een vrolijke hekel aan visionaire vergezichten. Die roep om visie stoort hem vooral. Politiek bedrijven is volgens Rutte niets meer en niets minder dan “goed kiezen met schaarse middelen”. Een ‘eigen verhaal’, waar Segers op doelt, interesseert hem dus niet zo.

Maar zijn hekel aan visie zou wel eens de achilleshiel van zijn derde kabinet kunnen zijn. Want juist het gebrek aan een samenbindend verhaal, geeft de drie andere coalitiepartijen veel - en misschien wel te veel - ruimte om hun eigen verhaal te blijven verkopen, als het hen beter uitkomt.

Zowel Buma, Pechtold als Segers zijn na de formatie bewust de Tweede Kamer ingegaan. Om de controle over de eigen partij te behouden, maar vooral om het eigen gezicht van de partij te bewaken. Alle drie hebben ze het schrikbeeld van hun voorganger, de PvdA in Rutte II, voor ogen. Daar zat de volgzame Diederik Samsom ook als partijleider in de Kamer. Hij maakte van de PvdA weliswaar een betrouwbare regeringspartner, door volop bij te dragen aan het bereiken van de doelen van Rutte II, maar daarmee bezegelde hij tevens het dramatische lot van zijn partij bij de afgelopen verkiezingen. 

Dat zal ons niet gebeuren, denken de drie heren ongetwijfeld. En dus zijn ze deze week allemaal begonnen met het vertonen van partij-leiderschap. Niet vanuit de oppositie, maar juist als coalitiepartner.

Rutte-III bestaat daarmee uit een gevaarlijke combinatie. Namelijk, uit een pragmatische premier, die voor hij er erg in heeft wordt gepasseerd door partijvisie-uitdragende coalitiegenoten in de Kamer. Voor zo’n wankel regeermodel lijkt een termijn van vier jaar akelig lang.