Trump wint van Clinton en geeft (bijna) alle voorspellers het nakijken.

Evenals bij het Brexit referendum in juni zaten de meeste voorspellers er volledig naast. Dat geldt ook voor ons. Wij volgden een half jaar lang de politieke aandelenmarkt in de VS. De koersen wezen daar onverkort op winst voor Clinton. Daar wordt uitgegaan van de winnaar van de popular vote (en niet op de stemmen voor het electoral college), en het koersverschil tussen de aandelen Clinton en Trump was zo groot dat ook wij dachten dat Clinton de winst waarschijnlijk niet kon ontgaan. Clinton won inderdaad zeer nipt de meeste stemmen, maar zoals we inmiddels weten telt dat niet in de VS, want de meeste kiesmannen en vrouwen gaan naar Trump en hij is dus nu president-elect. De stemverhouding op basis van het aantal uitgebrachte stemmen geeft overigens wel aan hoe verdeeld de VS is, zowel Trump als Clinton kreeg iets meer dan 59 miljoen stemmen.

Hoe nu verder? Trump’s verkiezingsretoriek belooft weinig goeds voor het presidentschap en dat is een understatement. Aan de alom geuite grote zorgen over Trump’s economische, justitiële en buitenlandse beleid als hij over twee maanden in het Witte Huis zit, hebben wij hier weinig toe te voegen. En hetzelfde geldt voor zijn opvattingen over minderheden, vrouwen en andersdenkenden. Veel van wat de regering Trump mogelijk wil gaan doen is ook nog volstrekt onduidelijk of bijna onuitvoerbaar. Bij dat laatste gaat het niet alleen zaken als de mogelijke muur tussen Mexico en de VS maar bijvoorbeeld ook om de onverenigbaarheid van zijn plan voor lagere belastingen met dat voor de terugdringing van het begrotingstekort. Zijn beleidsvoornemens zijn, letterlijk en figuurlijk, duister - maar dat oordeel geldt niet voor de verklaring van zijn verkiezingswinst. Trump heeft de onvrede en het ongenoegen over de gevestigde Amerikaanse politiek weten te mobiliseren, zoveel is duidelijk. En hierin lijkt zijn winst op de winst van het Leave kamp bij Brexit, waarover we eerder in Me Judice een stuk schreven En als de tekenen niet bedriegen stevent, gevoed door hetzelfde ongenoegen van veel burgers, bijvoorbeeld het Front National op een verkiezingszege af in Frankrijk.

Twee maanden nadat Trump tot president van de VS zal zijn beëdigd, zijn er verkiezingen voor de Tweede Kamer in ons land. En ook hier worstelen de gevestigde partijen in het politieke midden met een antwoord op het ‘Grote Onbehagen’ van veel kiezers. Wat te doen als politicus? Er zijn zo lijkt het maar twee smaken. Of het ongenoegen tot uitgangspunt nemen en zo mogelijk nog uitvergroten of, zie alle partijen ingeklemd tussen SP en PVV, het ongenoegen met feiten en redelijkheid proberen te weg te nemen. Wat er ontbreekt zijn partijen of beter gezegd politieke leiders die het ongenoegen en de redelijkheid weten te verbinden. Dat was ook onze conclusie na de laatste Algemene Beschouwingen. De Brexit uitslag en nu de winst van Trump zijn aldus mogelijke voorbodes voor Nederland. Hoe dit te voorkomen? Dat kan alleen als politici erin slagen het gevoel en de feiten beter met elkaar te verbinden, zoals wij vorige week in het FD betoogden (zie ook vlog Harry Garretsen op Me Judice). Politici die dat kunnen zijn echter zeer dun gezaaid en het is bovendien de vraag of de “zittende” Haagse politici daartoe in staat zijn.

Hoogste tijd derhalve voor suggesties en ideeën die verder kijken dan de zich nu warmlopende mogelijke lijsttrekkers. In het kielzog van de winst van Trump had ondernemer en commentator Derk Sauer een interessante observatie “als dit geen wake-up call is voor progressief Nederland. Alle partijbelangen opzij en gezamenlijke lijst aangevoerd door Aboutaleb” (Twitter @derk sauer, 9/11). Over de gedachte van Aboutaleb als de burgemeester van Nederland hebben we al eens eerder geschreven. Maar wie of wat het ook moge zijn, met nog slechts vier maanden tot onze eigen verkiezingen lijkt de tijd te dringen, willen we eenzelfde tweedeling of patstelling als in de VS of de VK vermijden.

Nu wil het toeval dat Derk Sauer op 15 november de spreker zal zijn op de door In the LEAD samen met Studium Generale georganiseerde leiderschapsreeks. Komt dus allen (kaarten via Studium Generale)! En hoor niet alleen over zijn eigen ondernemerschap en hoe het met VS en Rusland verder moet, maar ook welke kant we met Nederland op moeten (willen) gaan, en wat daar volgens Sauer voor nodig is.