Werkloosheid en dan vooral langdurige werkloosheid heeft een blijvend effect op het welzijnsniveau van werkenden. Zelfs als langdurig werklozen weer aan het werk gaan bereiken ze niet het welzijnsniveau dat ze hadden voordat ze werkloos werden. Dat is opvallend omdat andere grote levensgebeurtenissen niet zulke blijvende effecten hebben. Zo herstelt het welzijnsniveau van mensen zich na een scheiding of na het verlies van een geliefde. Ook keren mensen weer met hun voeten op aarde na een huwelijk of na de geboorte van een kind. Alleen het effect van langdurige werkloosheid lijkt blijvend te zijn, we weten alleen niet goed waarom.

Voor het blijvende effect van werkloosheid zijn er verschillende verklaringen in omloop. Zo wordt er gezegd dat werklozen niet aan de sociale norm voldoen, gij zult uw eigen broek ophouden. Omdat langdurig werklozen niet aan deze norm voldoen krijgenze ze een vlekje meer waardoor ook op langere termijn werklozen een welzijnsverlies houden, ook als ze weer aan het werk gaan. Ook beweren onderzoekers dat langdurige werkloosheid onzeker maakt. Als langdurige werklozen weer aan het werk gaan, blijven ze bang voor een nieuw ontslag. Deze angst en onzekerheid verlaagt langdurig het welzijnsniveau. Een derde oorzaak die wel gegeven wordt is dat werkloosheid tot gevolg dat de eigenwaarde van mensen langdurig wordt aangetast. Dat gevoel van eigenwaarde is grotendeels bepaald door hoe mensen zichzelf zien ten opzichte van anderen of hoe zij denken dat anderen hen zien. Langdurige werkloosheid tast dit zelfbeeld en daarmee ook het welzijnsniveau blijvend aan.

Nu is het heel moeilijk om uit te zoeken welke van deze drie verklaringen voor het langdurige negatieve effect van werkloosheid de beste is. Een belangrijke reden daarvoor is dat de gegevens ontbreken. Werklozen worden in onderzoek nauwelijks langdurig gevolgd en voorzover er gegevens met behulp van een panel worden vergaard ontbreekt vaak enkele cruciale gegevens. Nu is het echter mogelijk om de verklaringen op een indirecte manier te toetsen en wel met behulp van gepensioneerden.

Als het negatieve welzijnseffect wordt verklaard door het niet navolgen van sociale normen dan zou dit effect weg moeten vallen zodra de ooit langdurig werkloze met pensioen gaat. De sociale norm, gij zult werken, gaat voor hem immers niet meer op. Het negatieve effect van ooit langdurig werkloos valt ook weg als angst en onzekerheid aan de basis van dit effect ten grondslag ligt. Als het verlies aan eigenwaarde de oorzaak is van het welzijnsverlies, dan blijft dat ook bestaan als een ooit langdurig werkloze met pensioen gaat.

We moeten dus het zelzijnsniveau van gepensioneerden die ooit langdurig werkloos waren vergelijken met dat van gepensioneerden die nooit langdurig werkloos waren. Dit is precies wat Nick Mulder in zijn scriptie heeft gedaan. Hij vond dat gepensioneerden die ooit langdurig werkloos zijn geweest een lager welzijnsniveau hadden dan gepensioneerden die nooit langdurig werkloos zijn geweest. Op basis hiervan kun je concluderen dat vooral het verlies van eigenwaarde oorzaak is van het welzijnsverlies en dat dit verlies stand houdt tot na pensionering. Dit laat nog maar weer eens zien hoe groot het kwaad van langdurige werkloosheid is en dat het de overheid heel veel aan gelegen zou moeten zijn om dat kwaad te bestrijden.

Nick Mulder. 2015. The everlasting scarring effects of unemployment. Thesis MSc HRM, Faculty of Economics and Business, University of Groningen