There is no doubt that creativity is the most important human resource of all. Without creativity, there would be no progress, and we would be forever repeating the same patterns.

– Edward de Bono (management guru)

Creativiteit – het bedenken van nieuwe en bruikbare ideeën – is zeer belangrijk voor bedrijven. Zoals bovenstaande quote duidelijk maakt, kan er zonder creativiteit geen ontwikkeling en vooruitgang zijn. Helemaal in deze tijden van crisis is ontwikkeling en vooruitgang nodig: willen bedrijven een competitief voordelen hebben op concurrenten, dan moeten ze nieuwe producten in de markt brengen of nieuwe services aan klanten aanbieden. En deze nieuwe producten en services komen voort uit de creatieve ideeën van medewerkers.

Er van uitgaande dat veel bedrijven graag creatieve medewerkers willen hebben, is het belangrijk om te weten waar deze creativiteit vandaan komt en hoe creativiteit aangewakkerd kan worden. Kijkend naar de vroege literatuur over dit onderwerp, zien we vooral dat onderzoekers argumenteren dat creativiteit is iets wat mensen hebben, en wat moeilijk of zelfs helemaal niet veranderd kan worden. Dus, deze onderzoekers gaan er van uit dat ieder mens wordt geboren met een bepaald niveau van natuurlijke aanleg voor creativiteit, en dat dit bepaalt in hoeverre men creativiteit vertoont op de werkvloer.

Navolgende onderzoekers onderstrepen dit idee, maar voegen er aan toe dat creativiteit ook iets is dat door context kan worden aangewakkerd. Dus, invloeden van buitenaf kunnen er voor zorgen dat een medewerker meer of minder creativiteit gaat vertonen. Deze invloeden kunnen collega’s zijn, leidinggevenden, maar ook de (fysieke) werksituatie.

Ook al is er al veel onderzoek gedaan naar de redenen waarom medewerkers creatief worden, toch concluderen onderzoekers recentelijk dat we heel veel ook nog niet weten. Mijn collega’s en ik hebben daarom onderzocht welke specifieke factoren positief of negatief gerelateerd zijn aan de creativiteit van medewerkers. Dit onderzoek hebben wij uitgevoerd binnen ongeveer 70 verschillende bedrijven in Nederland, met ongeveer 100 leidinggevenden en 600 medewerkers. Omdat wij verschillende bedrijven hebben gebruikt voor ons onderzoek, zijn de resultaten goed te generaliseren voor elk type bedrijf en/of medewerker.

De resultaten laten zien dat drie factoren van grote invloed blijken te zijn op de creativiteit die medewerkers laten zien op de werkvloer: de mate waarin medewerkers (ingecalculeerde) risico’s nemen, de mate waarin medewerkers conformeren aan de leidinggevende, en de mate waarin leidinggevenden verwachtingen omtrent creatief gedrag van medewerkers hebben.

Deze eerste factor – de mate waarin medewerkers (ingecalculeerde) risico’s nemen – is belangrijk omdat creativiteit altijd enige vorm van risico meebrengt. Een creatief idee opperen zorgt voor een verschuiving van de status quo, wat als een bedreiging kan overkomen voor veel medewerkers of leidinggevenden. Dus, een medewerker moet een bepaald risico durven te nemen, wil deze creatief worden.

De tweede factor – de mate waarin medewerkers zich conformeren aan de leidinggevende – is belangrijk omdat medewerkers die zich conformeren minder geneigd zijn om met eigen ideeën te komen, en minder geneigd zijn om zelf een bepaald idee voort te zetten. Conformeren houdt in dat een medewerker de gedragingen en acties van de leidinggevende klakkeloos opvolgt, zonder hierbij een (sterke) eigen mening te hebben. En juist deze eigen mening zorgt ervoor dat medewerkers creatief kunnen worden.

De laatste factor is de mate waarin leidinggevenden verwachtingen omtrent creatief gedrag van medewerkers hebben. Verwachtingen van leidinggevenden zijn belangrijk, omdat medewerkers zich aan deze verwachtingen optrekken. Dus, wanneer een leidinggevende verwacht dat een medewerker creatief moet zijn op de werkvloer, zal de medewerker er alles aan doen om daadwerkelijk creativiteit te laten zien. Dus, het naleven van creatieve verwachtingen bepaalt in hoge mate hoe creatief medewerkers zijn.

Concluderend, er zijn dus genoeg mogelijkheden om creatieve medewerkers te hebben/krijgen binnen een bedrijf. Zoals Edward de Bono al zei: creativiteit is de belangrijkste human resource die er is. Wij voegen hieraan toe dat creativiteit kan worden aangewakkerd door (ingecalculeerde) risico’s te durven nemen, door niet te conformeren, en door creatieve verwachtingen van leidinggevenden.