“Be not afraid of greatness. Some are born great, some achieve greatness, and others have greatness thrust upon them.”

 ― William Shakespeare, Twelfth Night

 “Worden effectieve leiders geboren of gevormd?” is een vraag waar de mensheid al millennia lang zijn hoofd over breekt. Voor zover bekend werd de vraag voor het eerst besproken door Socrates. Gepopulariseerd door great man theory in de negentiende eeuw, volgde in de twintigste eeuw een stortvloed aan onderzoeken naar de effectiviteit van leiders. In 2011 publiceerde DeRue, Nahrgang, Wellman en Humphrey een meta-analyse waarin zij dit onderzoek samenvatte om te concluderen wat nou belangrijker is voor effectiviteit: een leiders persoonlijkheid of gedrag. Hoewel er verschillende vormen van effectiviteit zijn (Yukl, 2013) richtte de auteurs zich op de leiders eigen effectiviteit, de werkprestaties van de groep en de werknemers werk- en leidertevredenheid.

De leiders eigen effectiviteit kon voor 58% verklaard worden, waarvan  15% door persoonlijkheid en 42% door gedrag. De werkprestaties van de groep kon voor 31% verklaard worden, waarvan 12% door persoonlijkheid en 19% door gedrag. De werknemers werktevredenheid kon voor  56% verklaard worden, waarvan 4% door persoonlijkheid en 52% door gedrag. De werknemers leidertevredenheid kon voor 92% verklaard worden, waarvan 14% door persoonlijkheid en 78% door gedrag.

Een overduidelijke trend is dat de effecten van persoonlijkheid beduidend kleiner zijn dan die van gedrag. Dit geeft aan dat het meer gaat om wat leiders doen dan om de persoonlijkheid die ze hebben. De auteurs bevestigen dit in additionele analyses die zij uitvoerde: zij vonden dat persoonlijkheid met name effectief is omdat bepaalde type persoonlijkheden zich uiten in bepaalde type gedragingen die vervolgens leiden tot bepaalde type effectiviteit. Anders gezegd: taakgerichte persoonlijkheden uiten zich in taakgerichte gedragingen en zijn daarom effectief in taken en relatiegerichte persoonlijkheden uiten zich in relatiegerichte gedragingen en zijn daarom effectief in relaties.

Het antwoord op de vraag worden leiders geboren of gevormd?” is dan ook een (on)bevredigend: beide. Een leiders persoonlijkheid is wel degelijk van invloed op effectiviteit. Omdat persoonlijkheid relatief stabiel is over tijd hebben leiders met de juiste persoonlijkheden dus een voordeel ten opzichte van leiders die deze niet hebben. Het effect van persoonlijkheid is echter voornamelijk te danken aan specifieke gedragsuitingen, die op hun beurt van veel meer invloed zijn op effectiviteit. Hoewel deze gedragingen natuurlijker zullen zijn voor leidinggevende met de juiste persoonlijkheden, kunnen deze gedragingen op relatief korte termijn ontwikkeld worden door middel van allerlei programma’s (Day, Fleenor, Atwater, Sturm, & McKee, 2014). In die zin kunnen zelfs leiders zonder het meest ideale persoonlijkheidsprofiel effectief zijn.

Dr. Tim Vriend (t.vriend rug.nl). Assistant Professor aan de Faculteit Economie en Bedrijfskunde, Rijksuniversiteit Groningen. Expertise in creativiteit, ethiek, leiderschap en werkmotivatie.

Referenties:

Day, D. V., Fleenor, J. W., Atwater, L. E., Sturm, R. E., & McKee, R. A. (2014). Advances in leader and leadership development: A review of 25 years of research and theory. Leadership Quarterly, 25(1), 63–82.

DeRue, D. S., Nahrgang, J. D., Wellman, N., & Humphrey, S. E. (2011). Trait and behavioral theories of leadership: An integration and meta-analytic test of their relative validity. Personnel Psychology, 64, 7–52.

Yukl, G. (2013). Leadership in organizations (8th global edition). Boston: Pearson.