Sinds de zomer van 2016 loopt mijn onderzoeksproject “creativiteit in organisaties”. Dit project wordt gefinancierd door de Nederlandse Organisatie voor Wetenschappelijk Onderzoek (NWO) en heeft als doel om te begrijpen hoe creativiteit in organisaties beter benut kan worden. Uitgangspunt is dat iedere werknemer een bron van creatieve ideeën kan zijn, maar dat dit creatief potentieel niet altijd wordt benut. De vraag én uitdaging is dus:

Hoe stimuleer je werknemers, door het hele organisatie heen, hun creativiteit te gebruiken? En hoe benut je die creativiteit om te komen tot innovatie?

Dit onderzoeken we samen met het bedrijven in Noord Nederland. In het afgelopen jaar heb ik, samen met vooral Bart Verwaeren en Gerben Tolkamp, daarom gesproken met een flink aantal middelgrote bedrijven in Noord Nederland. Bedrijven die in het thema creativiteit zijn geïnteresseerd kunnen deelnemen aan ons onderzoek. In ruil voor hun deelname krijgen zij inzicht in het creatief functioneren van hun personeel en in de innovativiteit van hun organisatie. Intussen hebben ruim dertig (!) bedrijven hun medewerking aan het onderzoek toegezegd en hebben we bij een aantal van hen al gegevens verzameld.

De resultaten van dit grootschalige onderzoek zullen in de zomer van 2018 bekend worden. Maar van de gesprekken die we hebben gevoerd hebben we wel al veel geleerd, en dat wil ik u niet onthouden. Hierbij daarom drie observaties over creativiteit en innovatie in Noord Nederland.

1. Problemen oplossen is (nog) niet ‘innoveren’. In een aantal gesprekken kwam naar voren dat creativiteit vaak wordt gebruikt om problemen van klanten op te lossen. Ingewikkelde en technisch vaak complexe problemen worden veelal met flair en lef en creativiteit aangepakt. Dat leidt tot mooie oplossingen. En als het werk voor de klant klaar is, is dat ook tevens het einde. Lang niet altijd wordt nagedacht over de vraag wat er verder mogelijk is met de goede ideeën die naar voren zijn gekomen. Of de ideeën worden onvoldoende gedeeld binnen de organisatie, en komen dus niet terecht waar ze het meeste nut zouden hebben. Een belangrijke vraag is dus hoe bedrijven beter kunnen profiteren van de kennis en ideeën die ze zelf genereren.
2. Balans innovatie-dagelijkse praktijk is spannend. Een punt dat tevens vaak naar voren komt is dat het lastig is om creativiteit en innovatie te combineren met de dagelijkse bedrijfsvoering. Tijd, geld, en andere middelen die je besteedt aan creatief denken of werken aan iets nieuws kun je niet gebruiken om te produceren of klanten te bedienen. Sterker nog, innovatieve projecten kunnen de normale gang van zaken behoorlijk verstoren. Dit is lastig en roept vragen op over de aansturing van personeel. Waar moet je mensen op afrekenen, en hoe veel vrijheid moet je ze geven om zelf te beslissen waar ze hun tijd aan besteden?
3. Te bescheiden? Het stereotype van Noord Nederlanders is dat ze (te?) bescheiden zijn. Dat is niet de indruk die wij hebben van de ondernemers die we hebben gesproken, die vaak heel goed weten wat ze kunnen. Ook campagnes zoals Top Dutch wijzen op het tegendeel (zie: http://hitesla.topdutch.com/). Niettemin zit er wel iets in. In één van de gesprekken die we voerden vertelde een manager dat zijn medewerkers een techniek hadden bedacht die leidde tot een energiebesparing van 30%. Dertig procent! De manager had gevraagd of ze al patent hadden aangevraagd, maar dat was niet het geval. Zelf vonden de werknemers het namelijk niets bijzonders.

Ik ga ervan uit dat het onderzoek nog veel meer interessante conclusies zal opleveren over dit soort en andere vraagstukken die kunnen leiden tot vernieuwing of versterking van uw aanpak.

Misschien ook interessant voor uw bedrijf? Neem dan contact op via b.a.nijstad rug.nl of www.rug.nl/creativity.

Prof. dr. B.A. (Bernard) Nijstad (b.a.nijstad rug.nl) is werkzaam aan de Universiteit van Groningen, afdeling Human Resource Management & Organisatiegedrag.