Inhoud van het programma

In het vijfdaags executive programma ‘Succesvolle Energietransitie met Multidisciplinaire Aanpak’ bestuderen we de factoren die centraal staan in succesvolle energietransitie:

• technologische ontwikkelingen die van invloed zijn op vraag en aanbod van energie
• de invloed van overheden op energiesystemen (producenten, gebruikers en netbeheerders)
• de economische en juridische ordening van energiesystemen
• de ruimtelijke en maatschappelijke inbedding van energietransitie

Tijdens elke cursusdag wordt op interactieve wijze met alle deelnemers nagedacht over hoe concrete vraagstukken rondom energietransitie kunnen worden opgelost en wat de rollen van verschillende typen organisaties daar bij zijn.

Technieken

Energietransitie bestaat uit het zuiniger aan doen met energie en het vervangen van conventionele technieken gebaseerd op fossiele energie door technieken op basis van hernieuwbare energie zoals zonne-energie, hernieuwbare gassen en windenergie. We onderzoeken wat in het verleden op dit vlak al is gerealiseerd, wat de huidige situatie is en wat het potentieel is voor de toekomst.

U leert over de technische werking, het technische potentieel, de randvoorwaarden en de kosten van hernieuwbare energie in verleden en toekomst. Hoe is de ontwikkeling gegaan van windturbines, zonnepanelen en van waterstof en groen gas? Wat zijn de mogelijke energieopslagtechnieken, zoals batterijen? Wat hebben huishoudens inmiddels aan isolatie gerealiseerd, wat kan er nog gebeuren en hoe? Hoe zit het met de soorten warmtevoorziening die we bij huishoudens zien, zoals de warmtepomp, het gebruik van waterstof en warmtenetten? Wat kan in de industrie nog gebeuren aan energiebesparing, onder andere bij het gebruik van koude en warmte?

Overheidsbeleid

Energietransitie gebeurt niet vanzelf, en kan alleen gerealiseerd worden wanneer overheden (internationaal/Europees, nationaal, regionaal en lokaal) effectieve maatregelen treffen. We gaan daarom dieper in op de vormgeving van het klimaatbeleid en energietransitiebeleid zoals dat in de EU is geformuleerd en hoe dit verder wordt ingevuld door de Rijksoverheid, provincies en gemeenten.

Hoe beïnvloeden overheden energiesystemen en wat is de impact van maatschappelijke organisaties zoals coöperaties? En welke beleidsinstrumenten worden daarbij ingezet, zoals subsidies, belastingen, CO2-emissiehandel, regelgeving, voorlichting en convenanten. Welke bestuurlijke en politieke processen spelen er, zoals het Klimaatakkoord en Regionale Energiestrategieën?

Economisch en juridisch

Om de invloed van beleid op energiesystemen te kunnen bepalen, is het nodig te weten hoe deze systemen juridisch en economisch zijn geordend. Juridisch gaat het om regelgeving, vanuit de EU en hoe dit vertaald is in energiewetten in Nederland, het toezicht op de energiesector door de ACM en regionale en lokale regelgeving. De economische ordening gaat met name over de werking van de markten voor elektriciteit, aardgas en warmte. Hoe grijpen gasgebruik en elektriciteitsproductie op elkaar in via marktwerking, in het bijzonder via de hoogte van energieprijzen? Wat is de impact van een groei in hernieuwbare energie op energieprijzen en de stabiliteit van de energievoorziening?

Ook leert u op welke manieren overheidsbeleid invloed heeft op de voorwaarden waaronder energieproducenten en -gebruikers een bijdrage kunnen leveren aan energietransitie. Zo heeft bijvoorbeeld overheidssubsidie op hernieuwbare stroomopwekking effecten op zowel vraag als aanbod van stroom, de betaalbaarheid en de betrouwbaarheid van de energievoorziening.

Maatschappelijk en ruimtelijk

Energiesystemen hebben niet alleen een economische en juridische kant, maar zijn ook onderdeel van de maatschappij en doen een beroep op ruimte. Technische oplossingen die economisch en juridisch haalbaar zijn, zijn dat soms niet vanwege een tekort aan maatschappelijk draagvlak, wat veelal te maken heeft met de effecten op het ruimtebeslag. Daarom gaan we in op de factoren die de maatschappelijke acceptatie van energietransitie beïnvloeden. In hoeverre zijn burgers bereid tot gedragsveranderingen en waardoor wordt dat beïnvloed? Hoe kan acceptatie en draagvlak voor energietransitie worden vergroot?

Uiteindelijk draait het om de meer filosofische vraag: wat is eigenlijk een eerlijke verdeling van lasten en lusten van energietransitie?