Dragende bijrol
De rol van medezeggenschapper aan de RUG is een bijrol. Maar wel een belangrijke, dragende bijrol. Niet die van aangever voor het bestuur, God behoede ons! Besturen (werkwoord) moet tegenwoordig weer met een democratisch smoel. Dat kan niet zonder medezeggenschapsorgaan.

Switch
Nog tot eind augustus maak ik deel uit van de Universiteitsraad. Het laatste nieuws kunt u lezen in de nieuwsbrief die ik maandelijks met een aantal studenten maak en verstuur naar ongeveer 2000 abonnees. Per september zien jullie mij in de Dienstraad van de UB. Het bevalt mij wel, die teruggang naar een kleiner speelveld.

Zorgen (om) uitbesteden
Aan het hart gingen mij en gaan mij de reorganisaties. Dat zal zo blijven. Reorganisaties met uitbesteding van werk(nemers) vind ik het moeilijkst. De mensen die er plotseling minder toe doen voor de bestuurder hebben het moeilijk. Hardnekkig lijken sommige bestuurders dezelfde weg te moeten/willen volgen. Aard van het beestje? Deze weg ziet er als volgt uit: Het begint met het melden van de reden voor een reorganisatie. Dat gebeurt in een formeel stuk, dat ‘melding’ heet. Daarover worden bestuurder en medezeggenschapper het vervolgens nooit hartgrondig eens. Bijna qualitate qua, denk ik. Om de vaart er in te houden voeren beide partijen daarna een debat(reeks) met duidelijke spelregels rond de behandeling van alle formele stukken die bij een reorganisatie horen 1)

Advies

De U-raad heeft het recht het bestuur hierin te adviseren. Het blijft een advies aan een bestuurder, er valt niets af te dwingen. Als het goed is worden die stukken in de juiste volgorde en volgens een vooraf afgesproken tijdpad beschikbaar gesteld (gepubliceerd) door het bestuur aan de U-raad, vakbond en personeel. Aan het tijdpad wordt door het bestuur doorgaans gemorreld - beroepshalve. Welk stuk precies wanneer uitgewerkt wordt, in regelingen en voorlopige afspraken met het personeel, ligt besloten in een combinatie van hart en verstand, een hoger niveau van besturen dus. Het standaard argument van de bestuurder is: we doen het beste voor de getroffen werknemers, regels zijn daarbij soms hinderlijk. Daar zit een kern van waarheid in. Veel van door de reorganisatie getroffen werknemers komen uiteindelijk goed terecht. Het bestuur is, niet verwonderlijk, ook de partij die de macht heeft zaken voor het personeel(slid) te regelen. De medezeggenschap heeft die macht niet - uiteraard niet!

Ongemakkelijk
In deze fase voel je je als medezeggenschapper ongemakkelijk. Aan de ene kant wil je dat het bestuur zich houdt aan de spelregels rond reorganisaties - het is toch al een nare fase voor een organisatie - en regels bieden dan houvast. Aan de andere kant staat voor de Personeelsfractie in de Universiteitsraad het belang van de collega voorop. Dit belang wordt extra kritisch afgewogen tegen het belang van de hele organisatie, de RUG. Ik vertel dit, om aan te geven hoe besturen (werkwoord ;-) eruitziet en hoe klein de bewegingsruimte is die een medezeggenschapsorgaan heeft om de trein op het spoor te houden.

Rijdende trein
De U-raad wil graag de hulpmachinist zijn, maar heeft veel minder te zeggen dan de echte machinist – het ontbreekt ons aan het juiste gereedschap. Het bestuur bepaalt de hoeveelheid informatie die de medezeggenschapper op enig moment officieel kan inzetten. De rol van de bestuurder schrijft voor dat de bestuurder zich beroept op overmacht als een stuk te laat geagendeerd is. Neem van mij aan dat wij vaak informatie te laat krijgen. Bij onze mogelijkheden om invloed uit te oefenen moet je eerder denken aan het tijdelijk tegenhouden van het sluiten van de treindeuren en hooguit aan het aan de noodrem trekken. De overbeleefde medezeggenschapper ziet daar tegen op. We zijn geen vandalen ;-) Ik kies de trein als metafoor, omdat die vaak gebruikt wordt in ‘onze’ wereld om aan te geven dat het bestuur al iets op de rails gezet heeft, nog voor de U-raad er in gekend is. Dus: de trein rijdt al en wij mogen de deuren nog gauw even sluiten, eventueel een wissel omzetten. Allemaal om de machinist voor ontsporing van de trein te behoeden. Het debat over de formele stukken wordt formeel afgerond met een formulering van het advies in het VERSLAG van de U-raadsvergadering. De medezeggenschap adviseerde positief de afgelopen twee jaar, telkens onder voorwaarden, met opgestoken vingertjes. Het vingertje zal de bestuurder aan zijn spreekwoordelijke achterhand roesten, zolang het draagvlak maar op papier staat, denk ik. Ten slotte, na de (te) nette aanvaring met de medezeggenschap, concludeert het bestuur dat het allemaal naar wens en met goed fatsoen is verlopen. De bestuurder feliciteert zichzelf, ook als de gereorganiseerde collega nog jaren onder doktersbehandeling blijft.

Keuzes
Besturen op het hoogste niveau is prioriteren zonder de beslissingscriteria altijd helemaal helder te (willen) maken. Ik zeg niet dat dat fout is. Ik zie het ook als een kwaliteit van bestuurders. Je moet het maar kunnen. En je moet er maar tegen kunnen. Aan de democratische kant van het besturen, de gekozen medezeggenschap, heeft men geen andere keus dan de geslepen wapens van de bestuurder te bestrijden met het schild van eer en geweten, zoveel meer is er niet. Zo gaat het al jaren en zo mag het blijven gaan wat mij betreft. Het valt allemaal binnen het geprezen Groningse Harmoniemodel 2) Onze bestuurders zijn geen schurken, maar wel hopeloos verloren zonder tegenspel van de medezeggenschap. De opdracht aan de medezeggenschapper blijft om beslissingen van het bestuur zo transparant mogelijk te krijgen, voor iedereen. Het blijft een streven. Een treinrit zonder begin en eind.

Met deze laatste overpeinzing bedank ik allen die gestemd hebben op een kandidaat voor de medezeggenschapsraden. Beter is het dat twee sámen dansen dan één naar de pijpen van de ander.

1. ‘melding, reorganisatieplan, personeels- en sociaal plan’. In medezeggenschapsland kennen we diverse states voor het behandelen van (voorgenomen) beslissingen van het bestuur: bespreking, advies, instemming. In alle fases gunt ons bestuur de U-raad adviesrecht.
2. Groningse Harmoniemodel: Bij (cultuur)veranderingen wordt enerzijds gezocht naar consensus en wordt anderzijds getracht recht te doen aan de verschillen tussen de diverse eenheden. Het idee is, dat je er linksom of rechtsom, met en zonder regels, uitkomt met elkaar.