Impact | Vragen stellen en luisteren naar het verhaal van een ander

De komende weken introduceren de genomineerden voor de Ben Feringa Impact Award 2025 zichzelf en hun impactvolle onderzoek of project. De winnaars worden 13 mei bekend gemaakt. Deze week: Makke Marij Bakker, Annika Zweep, Adriaan Beelaerts van Blokland & Lisette Kamping genomineerd in de categorie student met hun Collective Memory Dialoogkaarten.

Wie zijn jullie?

Wij zijn Makke Marij, Lisette, Adriaan en Annika. Wij zijn alle vier student aan de Faculteit Wijsbegeerte.

Kunnen jullie uitleggen wat jullie project inhoudt?

De dialoogkaarten hebben wij ontwikkeld naar aanleiding van de cursus Filosofie Buiten de Muren waarin studenten filosofie onderzoeken en ondervinden hoe je als filosoof een (bescheiden) bijdrage kan leveren aan het agenderen van een maatschappelijk vraagstuk.

Het vraagstuk van ons project kwam van de gemeente Groningen, die destijds onderzocht op welke manier het Groninger slavernijverleden kan worden herdacht. De vraag die centraal stond was hoe we een groep mensen met tegengestelde achtergronden en een verschillend verleden samen kunnen herdenken.

Uit gesprekken met de gemeente Groningen over de wens voor de totstandkoming van een herdenkingsmonument, kwamen twee elementen naar voren. De gesprekken tussen betrokken partners waren sterk emotioneel geladen en de verschillende achtergronden, perspectieven en wensen kwamen niet met elkaar in overeenstemming. Hierdoor stagneerde het gesprek over de voortgang van het gewenste monument.

Ons project richt zich daarom enerzijds op het bevorderen van redelijke gesprekken over een geschiedenis die, hoewel feitelijk gedeeld, vanuit verschillende sociale groepen verschillend naverteld wordt. Anderzijds richt het zich op de bewustwording van de complexe wisselwerking tussen de navertelling van de geschiedenis, dus het collectieve geheugen (of collective memory) en de vorming van groepsidentiteit. Dit heeft geresulteerd in de dialoogkaarten als uitkomst van het project.

Wat maakt jullie project impactvol?

Het Groninger monument is een specifieke casus van een groter probleem waarvan onze sociale realiteit bijna doordrenkt lijkt. Het maatschappelijk debat verhardt. Niet voor niets was polarisatie woord van het jaar 2024. De vaardigheid om een redelijk gesprek te voeren lijkt onderontwikkeld. Want wat is een goed gesprek eigenlijk en hoe voer je dat? Voor ons begint het met vragen stellen en luisteren naar het verhaal van de ander.

Onze dialoogkaarten dragen bij aan het ontwikkelen van deze cruciale vaardigheid. En doordat we de vraag van de gemeente Groningen breder hebben geïnterpreteerd als een vraag naar identiteit en collectief herinneren, kan ons product ook ingezet worden op bijvoorbeeld scholen en in musea. Zo kunnen jongeren – maar ook volwassenen – deze vaardigheid oefenen en internaliseren.

Wat was jullie persoonlijke motivatie voor dit project?

Een belangrijke les van de studie filosofie is dat als je zelfstandig wilt leren nadenken, je daar eigenlijk niet in je eentje mee begint. Filosofie is een manier om na te denken over de wereld. Dat houdt ook in dat je luistert naar en open staat voor posities en argumenten die je misschien niet meteen geloofwaardig vindt. De juiste vragen stellen is hierbij cruciaal. In feite gaat het dus om het voeren van een redelijk gesprek met iemand met wie je het misschien totaal oneens bent. En in een redelijk gesprek draait het om nuance en om argumenten, niet om oordelen of om wie het hardst schreeuwt.

Polarisatie en de verharding van de maatschappij zijn geen abstracte problemen, maar iets waar we dagelijks ook persoonlijk mee te maken hebben. Onze motivatie is heel duidelijk: ervoor zorgen dat gesprekken ons niet uit elkaar drijven, maar juist samenbrengen.