Hoe doorstaan anorexiapatiënten honger?

Eten. Ons lichaam kan niet zonder en schreeuwt erom als dat nodig is. Hoe kan het dat mensen met anorexia deze natuurlijke behoefte zo sterk weten te onderdrukken? Dat onderzoekt psycholoog Klaske Glashouwer. Zij vermoedt dat ze van hun eigen lichaam walgen.

_{Tekst: Beau Oldenburg / Foto’s: Henk Veenstra}

Onderzoeker en behandelaar

Zo’n 5600 Nederlanders hebben anorexia. Klaske Glashouwer werkt bij de Faculteit Gedrags- en Maatschappijwetenschappen aan de Rijksuniversiteit Groningen en doet al zo’n tien jaar onderzoek naar deze complexe psychische stoornis. Daarnaast is Glashouwer gz-psycholoog bij Accare en behandelt ze daar jongeren die deze eetstoornis hebben.

Oerdrift

Bijna dagelijks verbaast Glashouwer zich erover hoe het kan dat haar cliënten – of zoals ze ze zelf liever noemt: ‘de jongeren die ik behandel’ – het volhouden om zo ontzettend weinig te eten. Glashouwer: “Eten is een natuurlijke behoefte, een oerdrift. Als je honger hebt dan wil je eten. Maar blijkbaar werkt dit anders voor mensen met anorexia. Het lukt hen om de behoefte aan eten langere tijd te onderdrukken. Als onderzoeker en behandelaar wil ik graag beter begrijpen hoe dit kan.”

Gemanipuleerde foto’s

Glashouwer vermoedt dat afkeer van het lichaam een belangrijke rol speelt. Dat vermoeden baseert ze onder andere op een onlangs uitgevoerd onderzoek waarin zij en haar collega’s een groep vrouwelijke studenten foto’s lieten zien waarop hun lichaam dikker was gemaakt. Het bleek dat studenten die meer eetstoornissymptomen vertoonden meer van de gemanipuleerde foto’s walgden.

Intense weerzin

Maar wat is walging eigenlijk? Glashouwer: “Als je walgt, ervaar je gevoelens van intense weerzin en heb je de overweldigende drang om de bron hiervan te vermijden. Het is een soort van biologische kracht die ons beschermt tegen onzichtbaar gevaar. Denk aan een vieze wc. Als we zien dat een wc vies is, ervaren we weerzin en zoeken we liever even verder. Dat beschermt ons dus tegen contact met mogelijke ziekteverwekkers.”

Afkeer van je eigen lichaam

Ook bij Accare ziet Glashouwer dat de jongeren die zij behandelt walgen van hun lichaam. Dat is zorgelijk, want je eigen lichaam kun je niet vermijden. “Als de bron van de afkeer je eigen lichaam is dan kun je dat dus niet uit de weg gaan zoals bij een vieze wc wel kan. Niet eten zou dan een manier kunnen zijn om je lijf te veranderen en zo gevoelens van weerzin te verminderen of voorkomen.”

VR-brillen

In de komende jaren wil Glashouwer onderzoeken of Virtual Reality brillen – brillen waarmee je een gesimuleerde wereld ziet – kunnen helpen om mensen met anorexia beter met walging om te laten gaan. “Met een VR-bril kun je mensen met deze stoornis op een veilige manier laten wennen aan hoe hun lijf eruit zou zien als ze een gezond gewicht zouden hebben. Zie het als een soort van exposure therapie; met een VR bril kun je iemand op een gecontroleerde manier blootstellen aan een dikker lijf. In het echt is het natuurlijk onmogelijk om op die manier met lichaamsgewicht te experimenteren.”

Gewenning

Glashouwer hoopt dat mensen met anorexia minder van een dikker uitziend lichaam gaan walgen als ze herhaaldelijk aan dat beeld worden blootgesteld. Glashouwer: “Schoonmakers die veel vieze wc’s onder ogen krijgen, voelen op een gegeven moment weinig weerzin meer. Ik hoop dat we met het gebruik van VR-brillen hetzelfde kunnen bereiken bij mensen die van hun lichaam walgen.”

Meer informatie

• Klaske Glashouwer
• Klaske Glashouwer was onlangs te gast in een podcastaflevering van de Vereniging voor Gedrags- en Cognitieve therapieën.