Nieuw type spraakklep biedt perspectief voor patiënten zonder strottenhoofd

Patiënten met keelkanker die een spraakklep nodig hebben om te kunnen spreken, gebruiken deze zelden. Dit komt met name doordat de pleisters waarmee deze bevestigd zijn, niet goed passen en tijdens het spreken snel loslaten. Dit blijkt uit onderzoek van Tjouwke van Kalkeren, arts-assistent KNO van het Universitair Medisch Centrum Groningen. Hij ontwikkelde daarom samen met patiënten een nieuwe trechtervormige pleister en een prototype van een nieuwe spraakklep. De eerste testen daarmee bij patiënten zijn succesvol verlopen. Van Kalkeren promoveert op 22 januari op zijn onderzoek aan de Rijksuniversiteit Groningen.

Patiënten met ernstige strottenhoofdkanker verliezen hun stembanden als gevolg van verwijdering van het strottenhoofd. Ademen doen zij daarna via een opening in de hals. In Nederland zijn er twee- tot drieduizend patiënten die dit hebben. Deze patiënten kunnen zonder stembanden toch nog spreken als ze de opening in de hals afsluiten. Lucht vanuit de luchtpijp stroomt via een ventiel naar de slokdarm en mondholte. De slokdarm gaat door de luchtstroom trillen en maakt geluid. Met dit geluid kunnen patiënten weer praten. In het verleden moesten deze patiënten de opening in de hals met de hand afdichten. Er is al jaren een ‘hands-free’ spreekklep in de handel maar die wordt niet vaak gebruikt.

Oorzaken weinig gebruik spraakklep

In zijn onderzoek ging Tjouwke van Kalkeren na waarom deze zo weinig gebruikt worden. Uit zijn onderzoek blijkt dat de bevestiging aan de huid rond de halsopening een probleem te zijn. De pleisters waarop de spreekklep bevestigd wordt, passen niet goed. Van Kalkeren meette de vorm van de opening in de hals bij patiënten in 10 gespecialiseerde medische centra verspreid over de wereld. Deze vorm bleek niet vlak te zijn, maar trechtervormig; de meeste pleisters zijn juist gebaseerd op een vlakke vorm. Daarnaast blijken de meeste spraakkleppen als nadeel te hebben, dat er veel druk nodig is tijdens het spreken. Hierdoor laat de pleister waarop de spraakklep is bevestigd snel los.

Nieuwe pleisters en spraakklep succesvol getest

Met deze nieuwe inzichten zijn beter aansluitende, flexibeler trechtervormige stomapleisters van siliconen ontwikkeld. Het doel was hierbij de spraakklep beter en langer te laten zitten en minder irritatie te geven voor de hals. Verder was Van Kalkeren betrokken bij de ontwikkeling van een prototype van een nieuwe hands-free spreekklep op basis van een ander werkingsprincipe. De nieuwe klep sluit juist bij het inademen in plaats van bij het uitademen. Hierdoor kan een patiënt midden in een zin even pauzeren en kan hij zelfs fluisteren. Van Kalkeren testte deze klep succesvol bij patiënten.

Verder ontwikkelen nieuwe spraakklep

Van Kalkeren pleit er voor om dit prototype verder te ontwikkelen. Hierbij kan de inhalatieweerstand verminden, kan de klep nog iets compacter en kan de functie worden uitgebreid met een filter. Met deze voordelen moet de spraakklep volgens Van Kalkeren beschikbaar komen voor patiënten.

Curriculum Vitae

Drs. T.A. van Kalkeren (Zoelen, 1978) studeerde Geneeskunde aan de Universiteit Maastricht. Hij verrichtte zijn onderzoek bij de afdelingen Keel,- Neus,- Oorheelkunde en Biomedical Engineering van het Universitair Medisch Centrum Groningen. De titel van zijn proefschrift is ‘Hands-free voice restoration. Clinical aspects of the development of a hands-free speechvalve and its fixation for laryngectomy patients’. Hij is in opleiding tot KNO-arts in het UMCG.