Promotie mw. E.E. van der Vaart: A cognitive model of caching by corvids

Promotie: mw. E.E. van der Vaart, 16.15 uur, Academiegebouw, Broerstraat 5, Groningen

Proefschrift: A cognitive model of caching by corvids

Promotor(s): prof.dr. C.K. Hemelrijk, prof.dr. R. Verbrugge

Faculteit: Wiskunde en Natuurwetenschappen

Kraaiachtigen wellicht toch niet zo slim

Elske van der Vaart concludeert uit haar onderzoek dat het nog te vroeg is om kraaiachtige vogels ‘theory of mind’ toe te dichten.

Kraaien en hun familieleden, zoals raven, gaaien en eksters, hebben verassend grote hersenen en vertonen opzienbarend gedrag. Zo is van één soort bekend dat hij gereedschap maakt en van een andere dat hij zichzelf herkent in de spiegel. Ook qua sociale intelligentie lijken deze vogels bijzonder. Zo wordt voor westelijke struikgaaien wel gespeculeerd dat ze over een ‘theory of mind’ beschikken, het vermogen om na te denken over de mentale toestanden van anderen.

Dit idee komt voort uit het gedrag dat struikgaaien vertonen bij het verstoppen van voedsel. Ze lijken heel tactisch te anticiperen op toekomstig diefstal, bijvoorbeeld door hun eten later te verplaatsen als anderen hebben meegekeken bij het verstoppen. De vraag blijft echter of dit gedrag even slim is als het eruit ziet.

Deze vraag onderzocht Van der Vaart met een nieuwe methode, namelijk een computationeel cognitief model. In de psychologie wordt deze methode al veel toegepast, maar voor dieronderzoek wordt hij nog weinig gebruikt.

Voor het onderzoek werd een soort ‘virtuele vogel’ gebouwd, uitgaande van een aantal basisprincipes over leren en geheugen. Vervolgens wordt deze computervogel gebruikt om bestaande experimenten na te bootsen en zo te onderzoeken welke aannames leiden tot hetzelfde gedrag als voor de echte vogels gevonden is. Hieruit blijkt dat verschillende experimenten op een cognitief eenvoudiger manier verklaard kunnen worden dan tot nu toe gebruikelijk is. Daarom is het nog te vroeg om kraaiachtige vogels ‘theory of mind’ toe te dichten.

“Er is veel discussie tussen diercognitieonderzoekers over hoe ‘intelligent’ verschillende resultaten geïnterpreteerd moeten worden, maar die discussie zit vaak een beetje vast, omdat de claims van verschillende partijen vaak lastig toetsbaar zijn,” zegt Vander Vaart. “Mijn onderzoek demonstreert hoe computationele modellen bij kunnen dragen aan deze discussie: ze dwingen af dat theorieën heel precies gespecificeerd zijn en ze helpen bij het analyseren van data en het bedenken van alternatieve verklaringen.”

Elske van der Vaart (Delft, 1984) studeerde behavioral and cognitive neurosciences aan de Rijksuniversiteit Groningen. Haar promotieonderzoek verrichtte zij bij de afdelingen Kunstmatige Intelligentie (KI) en Gedragsecologie & Zelf-Organisatie (BESO), beide aan de Faculteit Wiskunde en Natuurwetenschappen. Haar onderzoek sluit aan bij het Vici-onderzoek naar ‘theory of mind’ van prof.dr. Rineke Verbrugge (KI) en het onderzoek naar zelf-organisatie in sociale systemen van prof.dr. Charlotte Hemelrijk (BESO), maar is een onafhankelijk project, gefinancierd door een eigen TopTalent beurs van NWO. Van der Vaart werkt inmiddels aan de Universiteit van Amsterdam, als docent academische vaardigheden voor psychobiologen.

Naar aanleiding van een artikel in Science is door de RUG een persbericht uitgebracht, getiteld Verstopgedrag struikgaai: meer stress dan slimheid?.