Nooit meer slapen- Willem F. Hermans

De Bezijge Bij, 1966

Nooit meer slapen van Willem Frederik Hermans houdt lezers al meer dan een halve eeuw in zijn greep. Het is in alle opzichten een klassieke roman, die in geen enkele literatuurgeschiedenis onvermeld blijft. Voor velen is het lezen van deze roman een onvergetelijke ervaring. De openingszin – ‘De portier is een invalide’ – behoort tot de beroemdste uit de Nederlandse literatuur. De roman heeft bovendien veel uiteenlopende interpretaties uitgelokt, vanaf de eerste recensies in 1966 tot en met de verfilming door Boudewijn Koole uit 2016 (Beyond Sleep). Nooit meer slapen vertelt het verhaal van de jonge, ambitieuze Nederlandse geoloog Alfred Isendorf, die tijdens een expeditie in het onherbergzame Finnmark het bewijs hoopt te vinden voor een hypothese van zijn promotor. Het boek is vaak in verband gebracht met het wetenschappelijke werk van de auteur, die als lector in de fysische geografie werkzaam was aan de Rijksuniversiteit Groningen. Maar Nooit meer slapen is ook gelezen als een filosofische roman, een reisverhaal, een avonturenroman en een melodrama. Door het verhaal op te vatten als een queesteverhaal in de vorm van een nagelaten bekentenis zal in deze lezing vooral aandacht worden besteed aan het geografische en mentale parcours van de antiheld Alfred Isendorf. Ook zal de vraag aan de orde komen naar de doorwerking van Nooit meer slapen in de hedendaagse Nederlandse romanliteratuur.