Kevin C. Powers: De gele vogels

In de Amerikaanse literatuur is de oorlogsroman een alom zeer gewaardeerd genre. Grote schrijvers als Ernest Hemingway, Norman Mailer, Kurt Vonnegut, en Tim O’Brien vestigden hun naam ermee en elke oorlog heeft zijn eigen literaire klassieken. Alle tekenen zijn ernaar dat De gele vogels van Kevin Powers beschouwd kan worden als dé roman over de oorlog in Irak van 2003-2011.

De gele vogels is een relatief dunne, maar ook complexe roman over de ervaringen van hoofdpersonage John Bartle en zijn kameraad Daniel Murphy vóór, tijdens, en na de Irak-oorlog. Vlak voor vertrek had Bartle in een onbezonnen moment de moeder van Murphy beloofd dat hij zijn vriend weer veilig terug zou brengen. Al gauw wordt duidelijk dat Bartle deze belofte niet heeft kunnen nakomen en dat Murphy de oorlog niet heeft overleefd. De omstandigheden van zijn dood zijn echter schimmig en het lijkt er sterk op dat Bartle schuldig is aan méér dan het niet nakomen van een onmogelijke belofte. Door middel van een non-chronologische verhaalstructuur wordt niet alleen de toedracht van Murphys dood langzaam opgehelderd, maar tegelijkertijd maakt de roman de lezer ook deelgenoot van Bartles pogingen zijn schokkende ervaringen te ordenen en betekenis te geven. Geholpen door een zeer verfijnde en soms zelfs lyrische literaire stijl, geeft De gele vogels zo een onthutsend beeld van de oorlog in Irak en van de psychische en morele worstelingen van zijn veteranen.

Kevin Powers, zelf een veteraan van de oorlog in Irak, heeft uitgelegd dat zijn roman in ieder geval ten dele een poging is antwoord te geven op een steeds terugkerende vraag: hoe was het daar nu eigenlijk? Tegelijkertijd is dat ook een onmogelijk te beantwoorden vraag, legt Power uit, want de oorlog is alleen zichzelf gelijk. Het is deze onmogelijke vraag en wat ik zie als Powers’ antwoord erop die in mijn lezing over De gele vogels het belangrijkste punt van oriëntatie zullen vormen. Daarbij wil ik betogen dat de roman erin slaagt de Irak-oorlog te vatten niet door een alles overstijgende visie ervan te presenteren, maar juist door een zeer individualistische, misschien zelfs solipsistische ervaring op te roepen.