Serious gaming, spelenderwijs leren op de werkvloer

Stel je voor dat computergames niet alleen thuis gespeeld worden, maar ook op de werkvloer. En dan met het doel om (toekomstige) werknemers te laten leren. Het succes van deze zogeheten serious games bouwt op de samenwerking tussen verschillende disciplines, zoals educatie, game-development en simulatie. Bij de Rijksuniversiteit Groningen (RUG) doen universitair hoofddocent Durk-Jouke van der Zee en zijn collega’s van de Faculteit Economie en Bedrijfskunde onderzoek naar een multidisciplinair raamwerk voor de ontwikkeling van serious games. Ze werkten daarvoor samen met diverse partijen, waaronder het Universitair Medisch Centrum Groningen (UMCG), Ziekenhuis Nij Smellinghe, het Refaja Ziekenhuis, Neopost en Scenarius.

Het verschil tussen computergames en serious games is dat bij de laatste leren centraal staat. ‘Je maakt een spel omdat je anderen iets wilt leren; er zit een onderwijsaspect in verwerkt’, aldus Van der Zee. ’Serious games bieden medewerkers de mogelijkheid om op basis van een realistisch model van een bedrijfsproces hun vaardigheden te trainen. Het model biedt hierbij een veilige omgeving waarin spelenderwijs inzichten vergaard worden. ’Zo is Van der Zee betrokken geweest bij serious games voor Scenarius, ontwikkelaar van zogenaamde business intelligence systemen. Een voorbeeld is de pricing simulation game die leert hoe managers prijsbeslissingen kunnen nemen.

Multidisciplinaire samenwerking
Van der Zee ziet tegenwoordig in het onderwijs en bedrijfsleven een opkomst van serious games: ‘De serious games worden gebruikt, maar vaak is het nog onduidelijk hoe dit soort games het beste kunnen worden gemaakt.’ Game-ontwikkeling is een in hoge mate creatief proces, waarbij niet alleen ontwerpers en programmeurs betrokken zijn. Ook de onderwijskundige is nodig omdat het om een leerervaring gaat.  Elk betrokken vakgebied heeft de neiging om zijn eigen raamwerk te gebruiken bij de ontwikkeling van een serious game. Dit hindert een soepele ontwikkeling en vergroot het risico dat de ontwikkelde game niet  aan de verwachtingen voldoet. Het onderzoek uitgevoerd door Van der Zee en zijn collega’s is daarom gericht op het maken van een multidisciplinair raamwerk. Het raamwerk is bedoeld als een gids voor game-ontwerpers. Het start met de vaststelling van de leerdoelstellingen en geeft vervolgens middels een stappenplan aan hoe deze vertaald kunnen worden naar een simulatiegame. De stapsgewijze aanpak tezamen met de multidisciplinaire insteek is bedoeld om effectievere games te bouwen.

Toepassing in onderwijs
Via het Healthwise center van de faculteit(een samenwerking tussen de RUG en het UMCG) is Van der Zee bezig geweest met de toepassing van serious games binnen het universitair onderwijs. Bij het vak Healthcare Operations helpt de serious game studenten inzichten te krijgen in de inrichting en logistiek van een spoedafdeling van een ziekenhuis. De serious game is ontwikkeld in samenwerking met Ziekenhuis Nij Smellinghe in Drachten, het UMCG in Groningen en het Refaja Ziekenhuis in Stadskanaal.

De toekomst
Voor de toekomst hoopt Van der Zee dat het onderzoek resulteert in realistische serious games die beter aansluiten bij de behoefte van medewerkers. Ook voorspelt hij dat de behoefte aan dit soort games toeneemt, doordat bedrijven meer inzetten op de ontwikkeling van hun menselijk kapitaal. Het is ook in het belang van het bedrijf dat medewerkers doorleren. ‘Dat leren is een stuk effectiever – en leuker –  met serious games!’