Een duurzamere en gezondere samenleving door koolhydratenonderzoek.

Gezonde en duurzame alternatieven voor bestaande producten; koolhydraten hebben volop potentie om hieraan bij te dragen. Hoe die bijdrage er precies uit kan zien, onderzoekt het Carbohydrate Competence Centre (CCC), een samenwerking tussen de Rijksuniversiteit Groningen (RUG) en de Wageningen University & Research (WUR). Het CCC werkt hierbij nauw samen met de Nederlandse industrie, waardoor de afstand tussen wetenschap en de markt relatief klein is. 

Koolhydraten zijn een belangrijk onderdeel van het menselijk dieet. Ons voedsel bevat deze stoffen in de vorm van suikers, vezels en zetmeel. Het lichaam breekt koolhydraten weer af met behulp van enzymen; ingewikkelde eiwitten die chemische reacties, zoals in dit geval de spijsvertering, aansturen. CCC-directeur Gert Jan Euverink, ook hoogleraar aan de de Faculteit Science and Engineering van de RUG, licht toe: ‘Het is belangrijk om meer te weten te komen over de werkingsmechanismen tussen enzymen en koolhydraten. Als we die regels beter begrijpen, kunnen we doelgericht producten aanpassen om ze gezonder en duurzamer te maken.´

De voordelen
Het CCC heeft dus als doel om gezonde en duurzame alternatieven te zoeken voor, veelal, bestaande producten. Euverink noemt bijvoorbeeld zijn onderzoek naar een variant op gelatine, wat een dierlijk product is. Het alternatief heeft dezelfde voedselbindende eigenschappen als normale gelatine, maar het wordt op basis van suikers geproduceerd. Plantaardige varianten als deze drukken de vraag naar producten uit de bio-industrie.  Koolhydratenonderzoek richt zich echter niet alleen op voeding. Zo spreekt Euverink ook over de productie van bioplastics. ´Suikers en zetmelen spelen een belangrijke rol in de verduurzaming van industriële processen. Denk hierbij aan de productie van bioplastics, waarbij het product een lage milieubelastende waarde heeft en er binnen het productieproces minder uitstoot van CO2 plaatsvindt.´ Euverink geeft hierbij het voorbeeld van wegwerpbaar bestek. De traditionele variant wordt gemaakt van plastic op oliebasis en heeft een hoge milieubelastende waarde. Het alternatief op basis van bioplastics daarentegen wordt gemaakt van zetmeel en is afbreekbaar op de composthoop.

Vraaggestuurd
Het CCC betrekt het bedrijfsleven nauw in de onderzoeksprojecten. Euverink is enthousiast over deze samenwerking. ´Naast de financiële steun heeft het CCC ook veel baat bij de expertise binnen de bedrijven. Deze ondernemingen helpen ons om structureel onderzoek te financieren en ze zorgen ervoor dat we onderzoeksresultaten zo snel mogelijk in de praktijk en op de markt brengen.´ Hoewel het CCC op een vraaggestuurde wijze te werk gaat, benadrukt Euverink dat de onafhankelijkheid van het onderzoek en van de universiteiten altijd gewaarborgd blijft. ´Wanneer de resultaten van een onderzoek niet geschikt zijn voor een betrokken bedrijf, blijft het materiaal altijd beschikbaar voor onderwijs. Hierdoor is de wetenschappelijke vernieuwing en daarmee de academische ongebondenheid altijd beschermd.´

De toekomst
Wat gaat de maatschappij nou merken van onderzoek bij het CCC? Op de lange termijn verwacht Euverink een sterke vermindering van negatieve effecten voortgebracht door koolhydraten, zoals overgewicht en andere gezondheidsproblemen. ´Mede dankzij onderzoek bij het CCC weten we steeds meer over wat er met de koolhydraten gebeurt in de darmen en hoe dat van invloed is op de gezondheid van de mens.´ Er zal bij het CCC dus ook in de toekomst een duidelijke focus liggen op koolhydraten in voedsel en de invloed hiervan op de menselijke gezondheid in het algemeen. Een tweede focus van het centrum ligt op het terugdringen van de industriële afhankelijkheid van olie. Hierbij verwijst Euverink naar het eerder gegeven voorbeeld van de schonere productie van bioplastics.
In een ideaalbeeld wordt er onderzoek gedaan naar gebruik van koolhydraten, zonder de stoffen volledig af te breken in een industrieel proces. Oftewel, het zoeken naar directe manieren om functionaliteit te krijgen uit plantaardige stoffen. Om dit te realiseren is er nieuwe, ingewikkelde chemie nodig. Via deze route wordt er bij het CCC bijgedragen aan de verduurzaming van de Nederlandse markt.