De sociale impact van duurzaamheid

De verduurzaming van een huurhuis betekent vaak een flinke verbouwing. Hoe zorg je er als woningbouwvereniging dan voor dat zo’n verbouwing zo soepel mogelijk verloopt voor huurders? Angela Greco, onderzoeker bij Campus Fryslân in Leeuwarden, faculteit van de Rijksuniversiteit Groningen (RUG), doet hier onderzoek naar. In samenwerking met woningcorporaties brengt zij de sociale impact van woningverduurzaming in kaart.

In 2050 moeten alle Nederlandse woningen energieneutraal en aardgasvrij zijn. Dat betekent onder andere: zonnepanelen, betere isolatie en elektrische kookplaten. Deze transitie van ‘normaal’ huis naar een energieneutraal huis kan weken, soms zelfs maanden, duren. Soms is het zelfs voordeliger om oude woningen te slopen en nieuwe huizen te bouwen, wat inhoudt dat de bewoners permanent moeten verhuizen. Achteraf gezien hadden niet alle woningbouwcorporaties bij de eerste verbouwingen genoeg oog voor de impact op de bewoners. ‘Het is heel belangrijk om in je achterhoofd te houden dat het gaat om mensen met een bescheiden inkomen, ze zijn afhankelijk van corporaties. Daarbij komt dat een huis veel meer is dan alleen een huis, het is de plek waar je thuiskomt van werk om te ontspannen. Waar je je kinderen opvoedt, misschien zelfs waar je partner overleden is’, benadrukt Greco. 

Laagdrempelige communicatie
Greco ging in gesprek met bewoners om erachter te komen hoe het traject van ‘oude’ naar energieneutrale woning – of dat nou verbouwen of verhuizen betekent – in de toekomst soepeler kan verlopen. Tijdens deze gesprekken kwam vooral naar voren dat het ontbrak aan duidelijke communicatie; bewoners wisten niet bij wie ze terechtkonden met vragen. ‘Denk bijvoorbeeld aan de overgang van koken op gas naar elektrisch koken. Veel mensen wisten helemaal niet hoe dat werkte, maar daar werd wel van uitgegaan’, legt Greco uit. Samen met de bewoners heeft Greco oplossingen bedacht om hier verandering in te brengen. Zo waren er bewoners die voorstelden om ervaringsdeskundigen en mensen die aan de vooravond van een verbouwing of verhuizing staan, aan elkaar te koppelen. ‘Mensen zoeken veel sneller contact met zo’n buddy dan met een medewerker van een woningbouwcorporatie.’

Verhuizen of verbouwen?
Vooraf gaven veel van de huurders die Greco sprak, aan dat ze liever een verbouwing meemaakten dan een verhuizing. Al lijkt een verbouwing in eerste instantie misschien minder ingrijpend, Greco ontdekte dat de groep die een verbouwing meemaakte een veel negatievere ervaring overhield dan de groep die moest verhuizen. ‘Verhuizen is misschien spannend, maar wel overzichtelijk. Als je eenmaal in je nieuwe huis zit, is het klaar. Bij de verbouwing lopen er onbekende mensen door je woonkamer en doen er zich vaker onverwachte problemen voor.’

Een win-winsituatie
De samenwerking tussen de RUG en de woningbouwcorporaties is volgens Greco waardevol. ‘De corporaties hebben nu meer inzicht in de sociale impact rondom de verduurzaming van hun huizen en de RUG heeft toegang tot een oneindige bron van informatie. Ik zie nog heel veel mogelijkheden voor verder onderzoek.’ Op verzoek van de Friese woningbouwcorporatie Elkien woont Greco inmiddels regelmatig vergaderingen bij over het verduurzamingsproces van hun woningen. Ze ziet dat veel van haar aanbevelingen worden toegepast in de praktijk. ‘Bij verduurzaming is de eerste gedachte vaak: goede zaak. Ik heb geleerd dat de sociale impact ervan ook negatief kan uitpakken en probeer dat in samenwerking met de woningbouwcorporaties te draaien naar een positieve ervaring.’