GN-IX
Groningen Internet Exchange
Het digitale knooppunt van het Noorden
Kristien Piersma k.i.piersma@rc.rug.nl
Frank den Hollander f.j.den.hollander@ub.rug.nl
Het wordt uitgesproken als ‘djienix’. Dat heeft te maken met de buitenlandse oriëntatie, maar ook met de voornaam van de directeur: Bix. Dat is vragen om moeilijkheden, zegt hij met een glimlach. Bix Jacobse, tot het eind van dit jaar nog regionaal directeur van de NIB Capital Bank, is al begonnen als directeur van GN-IX, de Groningen Internet Exchange. Een gesprek over zijn nieuwe missie: het opzetten van een noordelijk internet-knooppunt; een gesprek met veel peers, switches, racks, routers, operators en providers.
 |
Bix Jacobse, directeur van GN-IX |
Om te beginnen: wat is een internet exchange?
In algemene zin kan je GN-IX zien als een instrument van een aantal
organisaties, bedoeld om de bedrijvigheid en werkgelegenheid in Groningen te
stimuleren. Er zijn drie aandeelhouders: de Rijksuniversiteit Groningen, de
Gemeente Groningen en de Noordelijke Ontwikkelingsmaatschappij.
Drie (semi)publieke organisaties die allemaal hun eigen doelstellingen
nastreven, maar daar waar het gaat om het aantrekken van nieuwe bedrijven naar
Groningen een gemeenschappelijk doel hebben gevonden in GN-IX. Technisch
gezien is GN-IX een fysieke ruimte waar vragers en aanbieders van
internet-capaciteit met elkaar verbonden worden en onderling dataverkeer
uitwisselen.
Hoe moeten we ons dat voorstellen?
Te onderscheiden zijn telecom operators, zoals KPN en Essent, die
kabelcapaciteit en netwerkdiensten aanbieden en bedrijven, zoals internet
providers, die gebruik willen maken van die voorzieningen voor
communicatiedoeleinden en het uitwisselen van data.
Het gebruik van kabelcapaciteit en netwerkdiensten is voor providers
een kostbare zaak. Een van de manieren om die kosten te drukken is via ‘peering’:
het uitwisselen van internet-verkeer door providers op één locatie
zonder hoge kosten, maar met - vaak - gesloten beurzen. Dat is ook één van
de belangrijkste argumenten voor providers, de grootverbruikers van het
internet, om op exchanges aangesloten te zijn. Wat je in feite doet
heet in het Engels ‘switchen’ en ‘peeren’. Switchen
is het uitwisselen van internet-verkeer en peeren is het uitwisselen
van informatie op één locatie zonder gebruik te maken van dure
kabelinfrastructuur.
Groei
Kijk, het internet als medium voor communicatie- en data-uitwisseling is
volledig geaccepteerd en groeit snel. Er zijn op dit moment wereldwijd zo’n
470 miljoen aansluitingen. In 2005 is de verwachting dat er al 600 miljoen
aansluitingen zijn en in 2010 zal dit aantal tot 1,2 miljard oplopen.
Kwantitatief zie je dus dat het internet heel snel groeit. Maar er is nog een
ander element dat meetelt; de informatie (content) die wordt verstuurd, wordt
steeds meer en groter.
Daar waar in het begin in de tachtiger jaren alleen maar kleine tekst-filetjes
verstuurd werden, gaan nu complete presentaties en video’s over het
internet. In 1998 was 85% van alle informatie die over het internet werd
gestuurd kleiner dan 10Mb, in 2003 heeft de helft meer dan 10 Mb nodig!
Dat vraagt om enorm veel extra kabelcapaciteit en efficiënter gebruik. Alle
gebruikers moeten daarbij natuurlijk wel de kosten in de gaten houden. Op
zo´n moment wordt uit kostenoverweging een locatie waar je effectief kunt peeren
heel belangrijk.
Het klinkt een beetje tegenstrijdig, internet is toch plaatsonafhankelijk?
De kern van het succes van internet komt voort uit goede onderlinge peering-afspraken
tussen de partijen die op het net actief zijn. Waar het om gaat is dat wanneer
jij hier een berichtje verstuurt of informatie wilt hebben van een partij uit
bv. Australië, niemand tot in Australië dat net volledig beheert. Dat loopt
via een groot aantal verschillende partijen alvorens je die informatie uit
Australië tot je kunt nemen. Dat is mogelijk door goed functionerende peering-afspraken
tussen alle betrokkenen. Via exchanges worden deze aan elkaar
verbonden.
Die service-organisaties, de Internet Service Providers, zorgen ervoor
dat die 470 miljoen computers ook daadwerkelijk met elkaar kunnen
communiceren. Alleen beheert niemand de totale infrastructuur, daar is het
veel te groot en veel te complex voor. Als je bijvoorbeeld bij een provider
bent aangesloten die weinig peering-afspraken heeft, dan komt het
bericht er wel, maar dat kan wel eens een hele lange weg zijn. En dat merk je
in de snelheid.
Internet Exchanges
Wereldwijd bestaan er vele internet exchanges. In Nederland is er
maar één van enige betekenis, in Amsterdam. Onlangs is er ook één in
Twente begonnen: de Nederlands-Duitse Internet Exchange. En er zijn enkele
commerciële exchanges. Opmerkelijk is dat de grote publieke, not-for-profit-exchanges,
vooral in de financiële centra van de wereld te vinden zijn. Want ook de
infrastructuur komt traditiegetrouw in die grote steden bij elkaar. In
Nederland is de kabelinfrastructuur momenteel zo aangelegd dat alles in
Amsterdam samenkomt.
Die internet exchanges zijn vaak eigendom van de gebruikers zelf. Ze
functioneren alleen als ze niet het belang van één of enkelen dienen. Ze
zijn in principe voor iedereen en daarom wordt er ook graag gebruik van
gemaakt. Neutraliteit is in dit opzicht vreselijk belangrijk om goed te kunnen
functioneren.
Wanneer je, zoals hier in Groningen, een internet exchange opzet vanuit
een nulsituatie – immers je hebt nog geen gebruikers en bent ook niet
spontaan voortgekomen uit de behoefte van regionale bedrijven, maar meer een
voorwaardescheppend instrument om nieuwe business te stimuleren - dan
moet je zowel regionaal als internationaal op zoek naar bedrijven die hun
positie kunnen versterken door optimaal gebruik te maken van die voorziening.
Waar is dit initiatief uit voortgekomen?
In eerste instantie vanuit de Gemeente, die de wil heeft om van Groningen
een aansprekende ICT-stad te maken. Dat is een politiek gegeven. Ik vind dat
de gemeente daarin al succesvol is geweest. Maar als je kijkt naar
bedrijfsontwikkelingen in directe relatie tot het internet, dan is versnelling
noodzakelijk. Dat kan wel nieuwe impulsen gebruiken. Nou, daar is de exchange
voor bedoeld.
Kijk, het streven is erop gericht om van Groningen een hub te maken,
een internet-knooppunt. Dat woord is afkomstig uit de vliegtuigindustrie. Een
mooi voorbeeld vind ik Atlanta, waar ik zelf heb gewoond. Daar bevindt zich
momenteel het grootste vliegveld ter wereld. De stad Atlanta heeft destijds
ambities gehad om die positie in te nemen en meende op basis van visie en durf
dat te kunnen waarmaken. Op gegeven moment is ervoor gekozen een hele grote
luchthaven te bouwen, terwijl er aanvankelijk beperkt gebruik van werd
gemaakt. Door de gunstige ligging in het zuidoosten van Amerika, maar zeker
ook door de aanwezigheid van die unieke voorziening, is Atlanta uiteindelijk
dat grote knooppunt geworden. Als je ziet wat voor bedrijvigheid daar uit
voortgekomen is, dat is enorm.
Dat is hier ook een beetje het geval; er lopen al een aantal hoofdverbindingen
naar Groningen. Het is dus niet zo dat de hele infrastructuur op z’n kop zou
moeten. Daarnaast heeft de stad Groningen kans gezien om Tycom Global Networks
te overreden haar superkabel hier aan te landen. Daarmee heeft Groningen een
unieke aansluiting op een additionele, internationale backbone. Met al
die voorzieningen, aangevuld met nog meer aantrekkelijke condities die het
bedrijfsleven geboden worden, gaan wij ervan uit dat Groningen daadwerkelijk
die internet- en ict-hub wordt die ze graag wil zijn.
>Samenwerking
|
Bij het acquireren van bedrijven die veel gebruik maken van het internet
gaat het om het aanbieden van een uitgebalanceerd dienstenpakket. Kijk je naar
de kosten van een internet provider dan zie je dat de kosten voor
transport en distributie, dus alles wat met het gebruik van
kabelinfrastructuur te maken heeft, een wezenlijk onderdeel uitmaakt van de
kostprijs. Dat moet derhalve in Groningen op een prijsniveau liggen dat
tenminste concurreert met de Randstad. En op dit moment moet ik gewoon
constateren dat het nog te hoog ligt hier in het Noorden. Dat is een negatieve
concurrentiepositie.
Dat is overigens gemakkelijk verklaarbaar, hoor. Het komt natuurlijk door de
geografische spreiding en het feit dat we hier relatief weinig
grootverbruikers hebben. Het is dan ook zaak dat in het Noorden initiatieven
ondernomen worden voor samenwerking en zoveel mogelijk bundeling van
internet-verkeer. Een ander aspect is het personeel. Ik denk dat naast
beschikbaarheid van personeel ook gemotiveerdheid en de mate van
productiviteit belangrijke vestigingsfactoren zijn. En dan zijn er nog andere
aspecten als aantrekkelijke gebouwen en andere voorzieningen èn natuurlijk de
aanwezigheid van voldoende en betaalbare breedband.
Hoe ziet de rolverdeling binnen GN-IX eruit?
Als directeur ben ik verantwoordelijk voor het gehele reilen en zeilen van
GN-IX en rapporteer ik aan een Raad van Commissarissen en de aandeelhouders.
Wat de uitvoering betreft verzorgt het RC onder aanvoering van Robert Janz de
technische kant en ik de marketing. Het technisch gedeelte laat ik graag over
aan mensen die daar kennis en ervaring mee hebben.
Verder assisteert Anneloes Degenaar van het RC mij momenteel bij het opzetten
van een kwaliteitshandboek. Het is ontzettend belangrijk om vast te leggen hoe
de procedures georganiseerd zijn en wie waarvoor verantwoordelijk is. Ook
helpt het EPC via Bart Douwes Dekker en Jan Hemel me bij het bouwen van een
website. Afgelopen zomer was er een tijdelijke site om te laten zien dat we er
waren. Nu gaan we wat meer de commerciële kant op, de site wordt een
onderdeel van ons marketingplan. Dan krijgt de site toch een andere
functionaliteit. Daarom wordt er hard gewerkt aan een nieuwe site. Al dat
soort hulp is wel heel erg plezierig, het geeft je het gevoel dat je niet
alleen in de wereld staat.
Samenwerking universiteit
Als we het toch over de universiteit hebben: de RUG en GN-IX hebben
natuurlijk verschillende doelstellingen. Maar ik constateer dat we toch veel
raakvlakken met elkaar hebben.
In mijn ogen zou het aantrekken van talent de missie van een universiteit
moeten zijn. Als je als universiteit succesvol wilt zijn, dien je niet alleen
maar gericht te zijn op het binnenhalen van zoveel mogelijk studenten, maar
moet je ook proberen kwalitatief bovengemiddelde studenten binnen te halen.
Die bepalen toch voor een belangrijk deel het niveau van de organisatie.
Opmerkelijke en maatschappelijk actieve docenten zorgen op hun beurt voor een
deel voor het imago van de universiteit.
Het aantrekken van aansprekende en innovatieve bedrijven naar de regio is
natuurlijk voor de universiteit ook heel belangrijk. Door nauw met dergelijke
bedrijven samen te werken kunnen beide partijen elkaar versterken. Ook dat
trekt talent en houdt het nadien vast in de regio.
Ik denk dat veel universiteitsmedewerkers zich dat wel bewust zijn, maar
misschien is hier en daar nog verbetering mogelijk. Veel mensen zijn vaak
intern gericht bezig met het uitvoeren van hun eigen missie. Het zou mooi zijn
als de mensen op de universiteit bij gelegenheid proberen zich samen met GN-IX
nog meer in te zetten voor het promoten van Groningen om daarmee zowel
bedrijven als meer talent aan te trekken.
In die zin hoop ik dat de universiteit meer kan doen dan alleen maar het
aandeelhouderschap en het ter beschikking stellen van infrastructuur. Een
actieve opstelling in het aanspreken van relaties zou welkom zijn. De
universiteit beschikt natuurlijk over een enorm groot netwerk en
internationale contacten.
Wanneer is GN-IX van start gegaan?
De formele start was op16 november, toen de vennootschap is opgericht. Ik
ben zelf net voor de zomer begonnen om het project voor te bereiden en zal per
1 januari in dienst treden van GN-IX. Het is tot nu toe nog een soort
voorbereidingsfase geweest. Rond de jaarwisseling hebben we een tijdelijke
voorziening klaar in de rekenhal van het RC. Dan hebben we zo’n 25
computerkasten neergezet met verbindingen en twee switches. In principe
kunnen we onze klanten dan leveren.
Maar ik denk dat we rond mei volgend jaar echt kunnen zeggen dat we klaar zijn
voor het grote werk, als de Zernikeborg wordt opgeleverd. Dan gaan we 150 racks
plaatsen. Dat zijn computerkasten die we verhuren aan klanten. Zij kunnen daar
hun routers in zetten en op die manier kunnen ze via de switches
aansluiten op andere partijen die verbindingen hebben op de GN-IX. In feite
verhuurt GN-IX alleen maar rack space en switch-capaciteit, die
heb je nodig om die onderlinge verbindingen op een goede manier te kunnen
doen. Uiteraard komt er nog wel wat bij kijken, maar bottom line is het
heel eenvoudig.
De markt zit niet echt mee op dit moment…
We praten momenteel met de directies van enkele belangrijke bedrijven en
dat ziet er hoopvol uit. Maar het is natuurlijk wel zo – daar hoeven we onze
ogen niet voor te sluiten – dat op dit moment in het bedrijfsleven weinig
geïnvesteerd wordt. Iedereen houdt even terug, kijkt de kat uit de boom en
dat is niet een optimale tijd om te beginnen.
Aan de andere kant: we zijn nog bezig onze infrastructuur op te zetten. Ik
denk dat, als er geen gekke dingen gebeuren, het tweede kwartaal volgend jaar
de zaken wel weer zullen aantrekken. De groei van internet gaat ondertussen
gewoon door en er zijn partijen nodig om dat te servicen, om dat te
ondersteunen. Ook dat gaat door. Daar moet je op dat moment klaar voor zijn.
Ik ben nu met de directies van enkele grote ondernemingen, waaronder
ATOS-Origin, in gesprek om te bestuderen of wij gezamenlijk enkele grote
projecten kunnen identificeren. Dat is waar ik met GN-IX graag naar toe wil: partneren
met organisaties die GN-IX kan ondersteunen om hun missie tot een succes te
maken. Die missie moet dan wel in Groningen uitgevoerd worden. Dat doet GN-IX
natuurlijk niet exclusief voor ATOS-Origin; in principe met alle
geïnteresseerde organisaties, want GN-IX is een publieke organisatie.
ATOS-Origin moet gezien worden als een zgn. ASP, een Application Service
Provider. Een ISP is een organisatie die in feite zich beperkt tot het
leveren van een vrij eenvoudige dienst: het helpen van klanten op het
internet, that’s it. En dat was aanvankelijk hier en daar ook nog
gratis, maar die tijd is voorbij. Klanten zijn best bereid te betalen, maar
vragen dan wel extra diensten, meer dan alleen maar het net op te helpen. Dat
heb je ook in het bedrijfsleven.
Application Service Providing heeft veel verwantschap met een ISP, maar komt
vooral voor in de business-to-business-omgeving, er zijn dan allerlei
extra producten en diensten aan toegevoegd. Die dienstverlening kan zeer
geavanceerd zijn en is veelal klant-georiënteerd. Daar gaan we naar toe de
komende jaren. Een ASP heeft veel breedband nodig om met klanten op soms grote
afstand te kunnen communiceren en toe te leveren. Het zal duidelijk zijn dat
ook ASP´s altijd op zoek zijn naar een omgeving waar kosten gedrukt kunnen
worden. Kortom de omgeving van een internet exchange waar men kan switchen
en peeren.
Links:
index Pictogram 6