Een nieuwe wetenschappelijke informatievoorziening op het Zernikecomplex
Alex Klugkist
a.c.klugkist@ub.rug.nl
Op het Zernike-terrein zullen de komende jaren uitgebreide bouwactiviteiten gaan plaatsvinden; voor het gehele terrein wordt een nieuw ruimtelijk concept ontwikkeld. Nieuwbouwplannen voor de faculteit Wiskunde en Natuurwetenschappen en de Hanzehogeschool van Groningen spelen hierbij een belangrijke rol. Ook is sprake van de bouw en inrichting van een nieuwe bibliotheek- en informatievoorziening, de Bibliotheek Zernike Complex (BZC).
Met de bouw van de nieuwe BZC wordt gestreefd naar een voorziening die een belangrijke meerwaarde heeft voor de RUG als geheel en voor de op het Zernikecomplex gelegen faculteiten in het bijzonder. Om dit te bereiken moet worden voldaan aan een aantal voorwaarden.
De BZC als expertisecentrum
De wetenschappelijke informatieketen verandert ingrijpend. Publicaties worden elektronisch aangemaakt, aan docenten of wetenschappers ter beoordeling gezonden, elektronisch gedistribueerd, opgeslagen en ontsloten. Praktisch alle informatieprocessen hebben tegenwoordig een sterke ICT-component. De BZC dient deze processen als expertisecentrum te ondersteunen. Omdat een deel van de benodigde expertise aanwezig is bij het RC en een deel bij de universitaire bibliotheekvoorzieningen zijn van een gezamenlijke huisvesting van de desbetreffende onderdelen in de BZC voordelen te verwachten. Dit zal vooral gelden voor het gezamenlijk door RC, UB en Facilitair Bedrijf opgerichte EPC (Electronic Publishing Centre) en ook voor gezamenlijke voorzieningen van deze drie instellingen op het gebied van digitalisering en visualisatie.
De BZC als toegangspoort tot elektronische informatie
In de bibliotheek dient tegenwoordig niet alleen de relevante gedrukte literatuur goed toegankelijk te zijn, eveneens moet zij fungeren als toegangspoort tot elektronische informatie, ongeacht waar deze zich bevindt. De bibliotheek dient gebruikers allerlei informatiediensten te leveren en hen toegang te verschaffen tot de gewenste wetenschappelijke informatie door middel van goed geschoolde informatiespecialisten. In de BZC zal de benodigde personele expertise die nu over verschillende bibliotheekvoorzieningen is verspreid worden gebundeld, waarbij vanzelfsprekend specialisaties noodzakelijk zullen blijven gelet op het verschil tussen de te verzorgen vakgebieden. Bundeling van krachten mag niet ten koste gaan van de herkenbaarheid van de bibliotheekvoorzieningen per wetenschapsgebied.
De BZC als verzameling van gedrukte wetenschappelijke informatie
De BZC zal fungeren als de plaats waar gedrukte wetenschappelijke informatie per vakgebied open opgesteld wordt, in directe aansluiting op faciliteiten om deze literatuur te bestuderen. Met de faculteiten Economie, Bedrijfskunde, Ruimtelijke Wetenschappen en Wiskunde en Natuurwetenschappen zal worden besproken op welke wijze hun collecties het beste in de BZC kunnen worden ondergebracht. Hoewel in discussies soms wordt geopperd de gedrukte collecties te verspreiden over diverse (gespecialiseerde) facultaire service-units, moet worden betwijfeld of dit niet leidt tot versnippering en verdubbeling. Een gezamenlijke, waar mogelijk geïntegreerde, opstelling van onderzoekscollecties lijkt vooral voor wetenschapsgebieden die veel raakvlakken met elkaar hebben (zoals bijvoorbeeld Economie en Bedrijfskunde en Milieukunde en Chemie) de voorkeur te verdienen. Ook het beheer van zulke collecties is bij geconcentreerde opstelling beter te organiseren.
De BZC zal zowel de functie hebben van "undergraduate library" als van "graduate en research library". Tevens is het de bedoeling de BZC dè wetenschappelijke informatievoorziening te laten zijn voor de toponderzoekscholen. De BZC zal voor de desbetreffende faculteiten inpandig bereikbaar moeten zijn.
De BZC als moderne studieaccommodatie
De BZC zal ruime studiefaciliteiten en moderne studieaccommodaties bieden aan de studenten van de faculteiten op het Zernikecomplex. Naast individuele studieplekken zal ook aan de inrichting van voldoende groepsstudieruimtes aandacht worden besteed. De studieplekken zullen in principe de mogelijkheid van draadloze netwerkverbindingen krijgen. Daarnaast zal een voldoende aantal studieplekken worden voorzien van pc-faciliteiten. Ruimere openingstijden vanwege schaalvoordelen en een betere ondersteuning zijn mogelijk dan bij afzonderlijke bibliotheekvoorzieningen het geval kan zijn. De aantrekkingskracht van de BZC zal worden vergroot door daarin conferentievoorzieningen, kantinefaciliteiten, een copyshop en dergelijke te situeren.
De BZC en de Hanzehogeschool van Groningen
De Hanzehogeschool wil in principe haar mediatheekvoorzieningen concentreren op één locatie. Bezien zal worden of het mogelijk is deze geconcentreerde voorziening in de BZC op te nemen. Een belangrijke vraag is in hoeverre een gezamenlijke huisvesting de hierboven aangeduide functies verder kan versterken en of extra voordelen van samenwerking te verwachten zijn. Nagegaan zal worden welke bestuurlijk-organisatorische structuur in dat geval het beste is.
Initiatieffase BZC
Het College heeft de directie van de UB medio 1999 gevraagd de bovengenoemde punten in een zogenaamde initiatieffase te verkennen en te bespreken met de direct betrokken faculteiten, vertegenwoordigers van de Hanzehogeschool en de UHG (het Samenwerkingsverband Universiteit en Hogeschool Groningen).
Dat is gebeurd in de periode juni – september 1999 en afgesloten met een rapportage die het College op 6 oktober 1999 is aangeboden. In de rapportage worden de volgende aanbevelingen gedaan:
- gelet op de positieve reacties die bij de consultatieronde zijn ontvangen dient het College van Bestuur de initiatieffase met een positieve beslissing af te ronden en daarmee het startsein te geven tot de tweede planningsfase: de definitiefase.
- een werkgroep moet opgedragen worden een definitiestudie te verrichten.
Definitiefase
Het College heeft deze aanbevelingen in november 1999 overgenomen. Verder heeft het College besloten een stuurgroep Bibliotheek Zernike Complex in te stellen met de volgende opdracht:
- nader uitwerken (in organisatorisch en ruimtelijk opzicht) van de functies van de BZC, te weten die van expertisecentrum, toegangspoort tot elektronische informatie, verzameling van gedrukte wetenschappelijke informatie en studieaccommodatie
- aangeven hoe de aspecten van centrale en facultaire regie in één organisatorisch en ruimtelijk concept met elkaar verenigd moeten worden onder aanduiding van de gevolgen daarvan voor de UB en de desbetreffende facultaire bibliotheekvoorzieningen
- maken van een globale ruimtebehoeftebepaling en een schetsontwerp
- uitvoeren van een locatie onderzoek
- vertalen van de mogelijkheden in een ruimtelijk concept
- geven van een indicatieve kostenraming van de bouw
- maken van een voorstel voor de ontwerpfase van de BZC
- verkennen van de samenwerkingsmogelijkheden met de Hanzehogeschool.
De stuurgroep moet haar taakopdracht vervullen in de periode 1 januari 2000 - 1 december 2000 en aan het College tussenrapportages te zenden op of omstreeks 1 mei 2000 en 1 september 2000. Eind 2000 dient de slotrapportage te volgen. Zij bestaat uit vertegenwoordigers (bestuurders en bibliotheekmedewerkers) van de vier participerende faculteiten en de directies van de UB, het RC, de afdeling VGI (het vroegere DHBZ). Het voorzitterschap en het secretariaat van de stuurgroep zullen worden verzorgd door de directie van de UB. Aan de vergaderingen van de stuurgroep zal ook worden deelgenomen door een waarnemer van de Hanzehogeschool.
Om de samenwerkingsmogelijkheden met de Hanzehogeschool goed te verkennen heeft het College tevens een stuurgroep RUG/HvG ingesteld, bestaande uit vertegenwoordigers van de directies van de UB, de Hanzehogeschool en het Samenwerkingsverband UHG.
In komende afleveringen van Pictogram zult u meer kunnen lezen over de planvoming met betrekking tot de Bibliotheek Zernike Complex.
Index
Pictogram 1