Films kijken op de computer

Frank den Hollander
f.j.den.hollander@ub.rug.nl

In de Elektronische Bibliotheek, op de eerste verdieping van de UB, staan vier computers die zijn uitgerust om speelfilms of andere banden uit de ruim negenduizend titels tellende audiovisuele collectie van de UB te bekijken.

Al jaren lang verzamelt de afdeling Audio Visuele Middelen (AVM) van de Universiteitsbibliotheek zoveel mogelijk kopieën van speelfilms, documentaires en andere voor onderwijs en onderzoek belangrijke televisieprogramma's. Tot voor kort konden die videobanden alleen bekeken worden op monitoren in de Elektronische Bibliotheek. Beheerder Johan Stadtman van de audiovisuele collectie heeft nu echter de beschikking gekregen over vier snelle personal computers, die het de gebruiker mogelijk maken het kijken naar een film te combineren met andere relevante multimediale toepassingen.
Naast deze PC's staan nog steeds de videorecorders, waarin een 'ouderwetse' VHS-band wordt gestopt. Daarmee houdt het 'analoge' werk echter op: via een Hauppauge Win/TV kaart worden de videobeelden in een venster op het beeldscherm van de PC getoond. Dit venster kan op volledige schermgrootte worden ingesteld, maar ook op kleiner formaat in een hoek van het scherm worden neergezet. Dit geeft letterlijk ruimte voor toepassingen die de filmkijker kan gebruiken bij het onderzoeken en analyseren van de film.
Boven het filmvenster staat een knoppenbalk, waarmee het beeld bijvoorbeeld stilgezet kan worden. Dit heeft als voordeel dat de videorecorder aan kan blijven staan: gebruik van de pauzetoets op de recorder geeft slijtage op de band en de weergavekoppen.
Terwijl de film loopt kan de gebruiker via het menu van de Elektronische Bibliotheek zoveel andere applicaties openen als wenselijk is. Het is denkbaar dat de student een analyse schrijft in Word, of informatie over de film opzoekt via het Internet. Zo is op de multimedia-PC's de Internet Movie Database (IMDb) gebookmarked, een site met informatie over ruim tweehonderduizend speelfilms.
Het is de bedoeling dat aan deze mogelijkheden in de toekomst ook een database met scenario's wordt toegevoegd; zo kan de gebruiker online meelezen met het originele filmscript terwijl de film op het beeldscherm meedraait.
Een ander plan is het geleidelijk ombouwen van de nu nog voornamelijk analoge (VHS-)collectie naar filmbestanden op Digital Versatile Disc (DVD). Naast het voordeel dat behaald wordt aan opslagruimte geeft dit een hogere snelheid, betere schermresolutie en in een later stadium bijvoorbeeld de mogelijkheid behalve de film ook achtergrondinformatie en het scenario op een en dezelfde DVD-schijf onder te brengen.

Binnen de RUG is enthousiast gereageerd op de nieuwe mogelijkheden die de UB haar gebruikers biedt. Drs. Susan Aasman, docent Documentaire Geschiedenis en Historische Filmanalyse, is de vele toepassingsmogelijkheden van de nieuwe opzet nog aan het inventariseren, maar heeft haar studenten vorig studiejaar al op de werkstations gewezen.
'Ik zou me kunnen voorstellen dat studenten die een werkstuk maken, dat ook meteen naar me kunnen e-mailen. Vorig jaar waren er zelfs twee studenten die als werkstuk een complete zelfgemaakte CD-ROM inleverden, waarop zij onder andere van het scherm gehaalde filmbeelden hadden geïntegreerd.'

De mogelijkheid om films te bekijken is op dit moment nog beveiligd met een password; in de praktijk komt het er op neer dat de medewerkers aan de balie van de Elektronische Bibliotheek de computers opstarten en inloggen. Zij geven de gebruiker dan meteen een korte instructie in het gebruik van het digitale videoprogramma. Deze procedure betekent dat het vooralsnog niet mogelijk is in het weekend videofilms te bekijken; voor de avonden is het maken van een afspraak met de medewerkers de aangewezen weg.
Aan een werkstation kunnen tot vier gebruikers tegelijk naar een film kijken; koptelefoons zijn voorradig. Als in september a.s. de nieuwe opzet van de Elektronische Bibliotheek is ingevoerd, komen er in totaal zeven PCs beschikbaar voor deze toepassing.
De films die aanwezig zijn in de AVM-collectie van de UB, staan op een enkele uitzondering na vermeld in de Online PublieksCatalogus. Via het nieuwe systeem PICARTA kan in de toekomst een voorselectie op materiaalsoort gemaakt worden, zodat de gebruiker dan een aparte filmcatalogus aangeboden kan krijgen.

Internet Movie Database (IMDb): www.imdb.com
Johan Stadtman: j.j.stadtman@ub.rug.nl