Masterclass over de geuren van de liefde

De Science LinX Masterclass van 14 februari ging over de liefde. Scholieren kregen een college over feromonen en maakten zelf geurstoffen.

Op Valentijnsdag zijn parfum en aftershave populaire cadeaus. Mensen vinden het belangrijk om lekker te ruiken, en een vieze zweetgeur is vaak een afknapper. Maar wij zijn niet de enigen die reageren op geur. Hoe mensen, dieren en planten gebruik maken van geur legt professor Wittko Francke, hoogleraar chemie aan de universiteit van Hamburg, uit tijdens het introductiecollege voor de Masterclass Feromonen voor VWO 5 scholieren van het Stellingwerfcollege en Praedinius Gymnasium.

Maar eerst een klein proefje. Misschien heb je er wel eens van gehoord, feromonensprays. Je hebt ze voor mannen en vrouwen en als je ze draagt, wordt je onweerstaanbaar voor het andere geslacht. Want in de sprays zitten feromonen, signaalmoleculen die boodschappen overbrengen tussen en binnen soorten. In dit geval is de boodschap dat de drager van de feromonenspray erg aantrekkelijk is.

En werkt dat ook? Een paar mannelijke en vrouwelijke proefpersonen krijgen de feromonensprays op hun polsen gespoten. Enkele vrijwilligers ruiken vervolgens en zeggen welke geur zij het lekkerst vinden. De spray die vrouwen horen te dragen om mannen aan te trekken is het populairst, zelfs onder de vrouwen. Blijkbaar klopt er toch iets niet aan die feromonensprays.

Volgens Francke zijn die feromonensprays onzin. Er zitten ten eerste weinig feromonen in, ten tweede zitten er allerlei andere geuren in en ten derde kunnen mensen die feromonen erg slecht ruiken.

Na dit introductiecollege gaan de leerlingen zelf aan de slag in een scheikundelab. Zij gaan in duo’s een ester maken, een stof die veel wordt gebruikt als geur-, kleur- en smaakstof in ons eten en drinken. Een ester ontstaat uit een zuur en een alcohol. In dit geval gebruiken we azijnzuur, maar er zijn drie verschillende alcoholen. Het is even prutsen om de opstelling goed op te zetten in de zuurkast, maar al snel worden alle zuur-alcoholmengsels verwarmd met een zandbad.

Na 20 minuten kunnen de leerlingen hun nieuwe ester uit de zuurkast halen en eraan ruiken. De ene ruikt meer naar banaan, de ander naar nagellak. En dat terwijl de moleculen die erin zitten niet eens zoveel van elkaar verschillen qua uiterlijk. Zelfs de esters die gemaakt zijn uit dezelfde alcoholen ruiken een beetje anders.

De volgende Masterclass 'Van idee naar 3D' is op donderdag 21 maart en gaat over wiskundig ontwerpen. Geef je op via sciencelinx rug.nl

Verslag Glenda Vasse