Energie, milieu en natuurkunde

Sinds 2010 bestaat binnen de bachelor opleiding Natuurkunde aan de RUG de richting Energie en Milieu. Het is een volwaardige natuurkunde opleiding met bijzondere aandacht voor energie, energieproductie en de gevolgen voor het milieu. Dit jaar studeren de eerste bachelors af. Wat is het voor opleiding?

De eerstejaars

Martijn Oudshoorn begon dit studiejaar met natuurkunde en koos inmiddels voor de specialisatie Energie en Milieu.

‘De studierichting Energie en Milieu vond ik al heel interessant toen ik er van hoorde op een open dag. Energie is overal om je heen. Deeltjesfysica is ook interessant, maar toch iets minder tastbaar.’ In januari mochten de eerstejaars studenten kennismaken met onderzoeksgroepen, als voorbereiding op het kiezen van een van de studierichtingen binnen de natuurkunde bachelor. ‘Ik heb ook bij andere groepen gekeken, maar energie trok mij het meest.’ Martijn krijgt nu naast het gewone natuurkunde curriculum ook vakken als geo-energie, kernenergie en klimaat. ‘Je gaat nadenken over wat nou eigenlijk duurzame energie is. En hoe we die kunnen gebruiken.’

Een les die hem nog bijstaat ging over klimaateffecten van energieproductie. ‘Dat was veel complexer dan ik had gedacht. Je hebt versterkende en remmende effecten. De natuurkunde er achter is heel leuk, zoals de spectra die bepaalde klimaatgassen absorberen.’ Hoewel het afstuderen nog erg ver weg is, lijkt hem nu wetenschappelijk onderzoek in deze richting wel erg interessant. ‘Dat onderzoek heeft dan ook een maatschappelijk doel.’

De docent

Prof. Harro Meijer is docent bij de richting Energie en Milieu, was nauw betrokken bij de opzet en is directeur van het Energy and Sustainability Research Institute Groningen (ESRIG).

‘Ik geef nu voor het derde jaar college voor de richting Energie en Milieu. En er lopen derdejaars in mijn lab rond die hier een bachelor onderzoek doen.’ De belangrijkste reden voor Meijer om deze richting op te zetten, is dat er goed opgeleide mensen nodig zijn. ‘Energie is hét vraagstuk voor de 21^e eeuw.’

Daarnaast kan het een nieuwe groep scholieren motiveren om toch natuurkunde te gaan studeren. ‘Tot nu toe trokken we vooral studenten die de natuurkunde op zich voldoende motivatie vonden om aan deze studie te beginnen. Met deze nieuwe richting, en met de richting Natuurkunde voor Leven en Gezondheid, willen we ook scholieren trekken die meer maatschappelijke georiënteerd zijn.’

Meijer benadrukt dat de studie, ongeacht de richting die je kiest, een volwaardige bachelor natuurkunde is. ‘Je kunt er mee naar alle masters doorstromen die een natuurkunde bachelor als vooropleiding vragen. Natuurlijk ligt de master Energy and Environmental Sciences als voortzetting van de opleiding het meest voor de hand.'

Studenten krijgen in het eerste jaar één specialisatie vak, in het tweede jaar twee vakken, terwijl het derde jaar helemaal in het kader van de gekozen richting staat. ‘Je krijgt naast de puur natuurkundige vakken ook een vak als Energie en Samenleving.’ De mogelijkheden met deze opleiding zijn legio. ‘Wetenschappelijk onderzoek, werken bij een onderzoeksorganisatie als TNO, maar ook bij bedrijven als NAM of Shell of een consultancy firma. En je kunt bij de overheid terechtkomen, in beleidsvorming of handhaving.’

De bijna afgestudeerde

Maikel van Putten doet een bachelor onderzoek in het lab van Harro Meijer, het Centrum voor Isotopen Onderzoek van de RUG. Hij meet hoeveel kooldioxide de oceanen opnemen.

‘Ik wist al in de vierde klas dat ik natuurkunde wilde studeren. Wat ik mooi vind is hoe je daarmee de werkelijkheid kunt beschrijven in formules.’ Maar Maikel had ook wel wat behoefte aan een onderwerp dat betekenis heeft voor de samenleving. ‘Zo kwam ik bij deze richting uit. Hier kreeg ik een vak als Wetenschap en Samenleving, over hoe je resultaten van onderzoek uitlegt aan de maatschappij.’

Toch vindt Maikel de echte ‘harde’ natuurkunde vakken het leukst. ‘Ik kan me goed voorstellen dat iemand daar in verder wil gaan.’ Maar de ‘zachtere’ vakken, met bijvoorbeeld discussies over kernenergie voegen een dimensie toe. De combinatie van harde wetenschap en maatschappelijke relevantie zit ook in het onderzoek dat hij doet. ‘Ik meet de concentratie kooldioxide in watermonsters uit de oceaan. Het zijn zo’n tweehonderd monsters, genomen tussen Ierland en Groenland, op verschillende diepten.’ In het CIO is het mogelijk onderscheid te maken tussen kooldioxide afkomstig van natuurlijke processen of van de verbranding van fossiele brandstoffen. ‘Wat ik meet is hoeveel van dit broeikasgas de oceaan kan opnemen.’

Wat gaat hij na zijn bachelor gaat doen? ‘Ik ga eerst nog een extra jaar volgen met meer theoretische vakken, daar wil ik meer verdieping in. De master Energy and Environmental Sciences ligt dan voor de hand. Maar wat het gaat worden weet ik nog niet.’