Het beste van twee werelden

Het onderzoeksinstituut CogniGron van de RUG richt zich op het ontwikkelen van een nieuw type computer dat werkt zoals onze hersenen. Er vindt allerlei fundamenteel onderzoek plaats naar nieuwe materialen en nieuwe technologieën voor zo’n ‘neuromorfe’ computer. Maar CogniGron zal geen chips gaan maken, en daarom werkt het instituut samen met bedrijven als IBM. Een goed voorbeeld hiervan is de IBM PhD Fellowship: twee promovendi zijn gestart binnen dit programma, waarin ze de kans krijgen te werken aan de RUG en bij het IBM onderzoeksinstituut in het Zwitserse Zürich.

Ruben Hamming-Green was de eerste promovendus in dit programma. Hij startte in november 2019 aan de RUG en bracht in de zomer van 2020 vier maanden door bij IBM Zürich. Hij kijkt al uit naar een tweede bezoek, later dit jaar. ‘Ik maak dunne films van nieuwe materialen die mogelijk bruikbaar zijn in neuromorfe computers. De productie en een eerste beoordeling vinden plaats in Groningen. Daarna neem ik de materialen mee naar Zürich, waar ik ze in de praktijk kan testen.’

Materiaalwetenschap

Ruben solliciteerde naar de IBM Fellowship omdat hij graag wilde promoveren bij Beatriz Noheda, de wetenschappelijk directeur van CogniGron die hem destijds bij zijn Master scriptie begeleidde. ‘Ik zocht een plek waar ik ook met onderzoek buiten de universiteit in aanraking zou komen. Ik zag een volledig universitaire carrière niet zo zitten.’ Ruben groeide op in New Mexico, VS, en studeerde natuurkunde aan de RUG. Daar volgde hij ook het topmaster programma Nanoscience. ‘Mijn moeder is Nederlandse’, zo verklaart hij zijn keuze voor dit land. ‘En ik kwam naar Groningen vanwege het Zernike Instituut, omdat ik zeer geïnteresseerd ben in materiaalwetenschap.’

Jesse Luchtenveld, de tweede IBM Fellow, haalde Bachelors in Technische Natuurkunde en Informatica aan de RUG, waar hij ook het Honours Programma volgde. ‘Ik was eigenlijk niet op zoek naar een promotieplaats, maar mijn scriptiebegeleider Bart Kooi bood me een plek aan, en die kans heb ik genomen.’ Hij is gefascineerd door natuurkunde: ‘Ik vind het prachtig hoe je fundamentele kennis kunt gebruiken om iets nieuws te maken, dat nog niet eerder bestond.’ Ook hij maakt dunne films, in zijn geval van een faseverandering-materiaal. ‘Dit kan schakelen tussen twee fasen die verschillende eigenschappen hebben. Op die manier kun je informatie coderen.’

Apparatuur

Hij begon in maart 2021 en na een jaar in Groningen, waarin hij zijn dunne films maakte, is hij momenteel in Zürich om te zien wat er allemaal mee gedaan kan worden. Dat is één van de voordelen van werken bij verschillende instituten. In Groningen beschikt hij over geavanceerde apparatuur om dunne films te maken via laserpuls depositie. Maar de schakelingen die hij daarmee maakt zijn relatief groot, en bij IBM Zürich staat apparatuur om die veel kleiner uit te voeren. Daarmee kunnen Jesse en Ruben systemen bouwen die meer lijken op echte computeronderdelen.

En niet alleen de hardware is complementair. Het werken in een industriële omgeving is ook anders dan aan een universiteit. ‘In Groningen zie ik mijn begeleider misschien een keer per twee weken’, zegt Jesse. ‘Hier overleggen we twee keer per week.’ Ruben vindt het werk in Zürich meer gefocust: ‘En alles gaat sneller. In Groningen is het meer individueel, terwijl iedereen bij IBM in kleine teams werkt.’ Deels ligt dat aan de aard van het onderzoek: puur fundamenteel in Groningen, meer toegepast in Zürich. Ruben: ‘Bij IBM weten we in principe al hoe het materiaal dat we gebruiken werkt.’ Allebei zijn ze het er wel over eens dat ook IBM Zürich een puur onderzoeksinstituut is en dus meer overeenkomsten heeft met CogniGron dan verschillen. Jesse: ‘Ik denk dat hier al snel zo’n twintig promovendi rondlopen.’

Lunch

En natuurlijk legt werken in een ander land ook culturele verschillen bloot. Na hun jaren in Groningen missen Ruben en Jesse in Zürich hun fietsen. Die gebruikt bijna niemand daar, en dus is het ook lang zo veilig niet als in Nederland. Daar staat weer tegenover dat Zwitserland geweldige wandeltochten biedt in de Zwitserse Alpen. En Jesse ziet nog een verschil: de lunch. Zijn eerste indruk is dat dit in Zwitserland veel meer een groepsgebeuren is, terwijl in Groningen veel mensen gewoon een boterham eten achter hun bureau. Maar Ruben ziet minder verschil: ‘Mijn groep in Groningen luncht ook meestal gezamenlijk.’

En hoe zien ze hun toekomst? Allebei houden ze hun opties open. Ruben had al aangegeven dat hij een puur academische carrière niet zo ziet zitten. ‘En sowieso is er weinig kans op een carrière in neuromorfe computers.’ Maar de vaardigheden die ze leren zijn meer algemeen inzetbaar, bijvoorbeeld de experimentele technieken die ze gebruiken, of de creatieve uitdagingen die ze tegenkomen en de toewijding die nodig is om resultaten te halen. Dat ze al die dingen in twee instituten kunnen doen is een echte bonus. Jesse: ‘En voor mij is natuurkunde echt alles.’

Meer over CogniGron op de RUG website