Science LinX volop in ACTIE ←→ REACTIE tijdens Noorderzon 2018

Science LinX, het science center van de Faculty of Science and Engineering (FSE) van de Rijksuniversiteit Groningen, vierde dit jaar haar tienjarige bestaan op het Noorderzon Performing Arts Festival 2018. Van 23 tot en met 27 augustus werd het publiek, jong en oud, getrakteerd op een festivaltent vol wetenschap.

Het ACTIE ←→ REACTIE lab in de Oberon tent liet bezoekers kennismaken met één van de meest fundamentele natuurkundige wetten: de derde wet van Newton. Met behulp van diverse interactieve exhibits, proefjes en workshops kon het publiek zelf experimenteren/ proeven aan oorzaak en gevolg.

Aanraken moet!

Festivalgangers konden van verschillende interactieve installaties genieten uit afgelopen edities van Science LinX tentoonstellingen en meer... Elke aanraking of ACTIE zorgde voor een bijzondere REACTIE! Kinderen speelden met ferro vloeistoffen en transformeerden deze met magneten tot gekke vormen. Er was ook een sfeervolle huiskamer, waar festivalgangers konden kennismaken met de interactieve ficus kamerplanten Jaap, Judith & Jolanda. Door hen aan te raken, vertelden zij hun levensverhaal. Je kon ook zelf warmte zien met de workshop Infrarood. ‘Het is heel leuk om te zien hoe de infrarood camera werkt en wat er gebeurt als je bepaalde voorwerpen verbergt achter bijvoorbeeld een blauwe doek of plexiglas. ‘Ik wist er helemaal niets van dus heb wel veel geleerd’, zei vormgeefster en sci-fi liefhebber Betty. Buiten kon jong en oud meebouwen en ‘engineeren’ aan de GEN.ERATE sculptuur.

Kosmische ruis, de geboorte van ons heelal

Tijdens de sfeervolle Noorderzon festival avonden, stonden wetenschappers van de FSE in de spotlight tijdens hun flitslezingen. Sterrenkundige prof. Rien van de Weijgaert nam het publiek mee op reis naar de oorsprong van ons nog steeds uitdijende heelal. Het bewijs voor deze eindeloze expansie: kosmische microgolf achtergrondstraling die nog achtergebleven is van de Big Bang. Deze ‘kosmische show’ kun je ook horen als je jouw analoge TV of radio niet instelt op een zender. Maar ook ‘wijzelf zijn ruis’, concludeerde hij.

Ook twee studenten van het iGEM team van 2018 gaven een kijkje in hun ambitieuze project om duurzamere legoblokjes te maken. iGem is een jaarlijkse internationale competitie waarin studententeams met behulp van synthetische biologie organismen nieuwe eigenschappen geven. Het team van deze editie wil van gistcellen kleine fabriekjes maken die bioplastic opbouwen.

Synthetisch leven scheppen

Bioplastic is niet het enige tastbare product dat uit de labs van de RUG komt. Jim Ottelé, PhD student in de onderzoeksgroep van Sijbren Otto rondom systeemchemie oftewel chemische evolutie, legde uit dat het nog best een uitdaging is om synthetisch leven te kunnen scheppen. Hoewel er geen precieze definitie is van ‘leven’ zijn er wel drie karakteristieke kenmerken vereist om iets überhaupt ‘levend’ te kunnen noemen: compartimenten, voortplanting en metabolisme. Jim heeft bijna twee van de drie kenmerken binnen handbereik. ‘We zijn heel ver gekomen. Waarschijnlijk kunnen we in vijf jaar alle drie kenmerken reproduceren in het lab’.

Moeten we ons zorgen maken of er straks een monster van Frankenstein uit een RUG lab komt? Dat is niet nodig volgens Jim, ‘complexere levensvormen zullen daar niet uit voortkomen’. Vader en zoon, Gerard en Rick, waren onder de indruk. ‘Het is heel bijzonder dat er iets ontstaat dat vanzelf groeit’. ‘Dat is inderdaad heel leuk om te zien. Tot nu toe lijkt het wel heel veilig’, vult zijn zoon aan. Een ding is wel zeker: ‘Ik vind bètavakken heel leuk. Ik ben nu in het laatste jaar van mijn VWO en wil later zeker een bètastudie volgen’.

Do-it-yourself (DIY) Science

Er was ook ruimte om de handen uit de mouwen te steken en zelf aan de slag te gaan: DIY Science. De workshop Moleculair Koken bood voor elk wat wils: van ijsjes gemaakt met behulp van vloeibare stikstof tot pittige Peruaanse Ceviche (kabeljauw koud gegaard met tijgermelk, mengsel van limoensap en specerijen). Scheikunde is inderdaad onmisbaar in de keuken.

Maar scheikunde is ook onmisbaar buiten de keuken. Uit de workshop lasersnijden kwam er namelijk een nieuwe trend uit: moleculaire sieraden. Bezoekers konden uit een aantal moleculen kiezen, de grootte bepalen en hun nieuwe favoriete accessoir met laser-precisie laten lasersnijden. ‘Dit en de infraroodcamera vond ik heel leuk’, zei RUG studente Poppy. Ze komt uit Schotland en is in het laatste jaar van haar studie Europese Taal en Cultuur. ‘Één van mijn vrienden studeert mariene biologie en zei dat we hier heen moesten. Ik ben blij dat ik hier kwam want nu heb ik moleculaire oorbellen.’ Toch heeft ze één kleine teleurstelling ‘misschien moest ik cafeïne kiezen want dat heb ik altijd nodig om mijn studie te overleven. Nog één jaar te gaan!, vult ze lachend toe.

Noorderzon gemist of smaakt het naar meer? Meer DIY Science is te vinden in onze nieuwe expositie ‘Beyond the Lab’, vanaf half november in het Universiteitsmuseum.

Science LinX, al 10 jaar het science center van de Faculty of Science and Engineering van de Rijksuniversitiet Groningen, ontwikkelde het ACTIE ⟷ REACTIE lab op Noorderzon in samenwerking met wetenschappers van de Faculteit, het Kapteyn Instituut, Ruud R&D, Leen van Wijngaarden en de Pezy Group, Chantalla Pleiter en Teackele Soepboer, het FabLab Groningen, Reality Center van het CIT, Gasunie, GasTerra, Hugomatic, MarcusMaakt, KVI CART, Science Gallery Dublin en Rob Grip. Het ACTIE ←→ REACTIE lab kon bezocht worden van 23 t/m 27 augustus tijdens de 28^ste editie van Noorderzon Performing Arts Festival Groningen.