Opgelucht ademhalen voor Parkinsonpatiënten

Nieuw onderzoek aan de Rijksuniversiteit Groningen biedt goede hoop voor patiënten met de ziekte van Parkinson. Onderzoekers van de afdeling Farmaceutische Technologie en Biofarmacie en het Martini Ziekenhuis zijn bezig met het ontwikkelen van een medicijnformulering die kan worden geïnhaleerd. Patiënten met een zogenoemde off-periode (verkramping van het hele lichaam) zullen door deze innovatie vermoedelijk veel sneller herstellen. In april begint het patiëntonderzoek naar de effectiviteit van deze nieuwe toedieningsvorm.

Wanneer een Parkinsonpatiënt een off-periode heeft is de spier die de overgang tussen de maag en de darm afsluit (de pylorus) verkrampt. Daardoor blijven tabletten van het anti-Parkinson medicijn levodopa in de maag hangen, terwijl het lichaam het geneesmiddel pas in de darmen kan opnemen. Pas als na lange tijd de pylorus zich spontaan even ontspant, krijgt de patiënt het medicijn in de bloedbaan – maar dan ook in een keer de volledige hoeveelheid die is ingenomen. Dit kan een te hoge dosis opleveren en daarmee ernstige bijwerkingen. En het duurt dus lang voordat de patiënt zich beter gaat voelen.

De onderzoeksgroep van hoogleraar Farmaceutische Technologie en Biofarmacie Erik Frijlink heeft hier een oplossing voor bedacht: levodopa toediening via inhalatie. Promovenda Marianne Luinstra werkt in de groep van Frijlink aan levodopatoediening via de Twincer. Deze kleine wegwerpinhalator, die tot nu toe vooral gebruikt is voor de toediening van antibiotica in de longen, is bedacht en ontwikkeld door Frijlink en zijn collega Anne de Boer.

De voordelen van inhalatie zijn groot in vergelijking met tabletinname. Het geneesmiddel werkt veel sneller, omdat het niet eerst naar de darm toe hoeft. De levodopa omzeilt hierdoor bovendien de blokkade van de pylorus. Omdat darm en de lever een groot deel van het medicijn normaalgesproken afbreken, is er bij toediening via de longen minder levodopa nodig voor de gewenste werking. ‘Het maakt nog al wat uit voor een patiënt of hij een tot anderhalf uur verkrampt in bed moet liggen, of na twintig minuten al weer rond kan lopen. Dat is een geweldig verschil’, zegt Frijlink.

In april zal een klinisch onderzoek starten, dat financieel gesteund wordt door de Nederlandse Parkinsonvereniging. Tijdens deze studie krijgen Parkinsonpatiënten met een off-periode levodopa toegediend via hun longen met behulp van de Twincer, waarna Luinstra de hoeveelheid medicijn in het bloed zal meten. Op die manier zal blijken hoeveel levodopa het lichaam opneemt via de longen, dus hoe effectief deze vorm van toediening is. ‘De verwachtingen zijn hoog’, zegt Frijlink. ‘Uit eerdere dierstudies weten we al dat levodopa in het lichaam opgenomen kan worden via de longen.’

Nieuwe farmaceutische producten zijn vaak erg duur, maar het bestrijden van de off-periodes’met de Twincer is niet duurder, waarschijnlijk zelfs goedkoper dan het bestaande alternatief. ’Nu krijgen patiënten die zeer veel en zware off-periodes ervaren een dure levodopapomp’, vertelt Frijlink. Die levert het geneesmiddel direct af in de dunne darm. Naast de kosten is een ander nadeel dat het een erg intensieve en belastende behandeling is. Inhalatie van levodopa lijkt een goed alternatief: veilig, gemakkelijk door de patiënt zelf te gebruiken en efficiënt. Het zal overigens nog wel een aantal jaren duren voordat deze nieuwe toedieningsvorm beschikbaar is voor patiënten.

Naast het gebruik van de Twincer voor antibiotica en Parkinson is de inhaler ook te gebruiken voor bijvoorbeeld het aanpakken van multiresistente tuberculose infecties en het toedienen van pijnmedicatie. Dit zijn nog maar een beperkt aantal voorbeelden. ’Er zijn veel meer indicaties waarbij de Twincer heel interessant zou kunnen zijn’, denkt Frijlink. Inhalatie van medicijnen zou maar zo een groot aandeel kunnen hebben in het toekomst van de farmacotherapie.

Tekst: Scarlett Braddock en Teyler Kroon. Dit artikel is geschreven als stageopdracht voor het bachelorvak Inleiding Onderwijs en Communicatie van de bètafaculteit.