Ervaren selectie naar Natuurkunde Olympiade

De Nederlandse afvaardiging naar de Internationale Natuurkunde Olympiade was deze week in Groningen voor een trainingskamp. Met een mix van ervaring en jong talent hoopt het team hoge ogen te gooien in Kazachstan.

Het trainingskamp is bedoeld om de puntjes op de i te zetten, vooral waar het de practica betreft. ‘Met de theorie zit het wel goed’, zegt bondscoach Enno van der Laan. ‘Deze week willen we vooral winst halen op het gebied van de praktijktoetsen.’ De vijf teamleden, Arthur, Matthijs, Timo, Bastiaan en Wouter, zijn met keurige cijfers door hun eindexamens gekomen. Een practicum doen is echter andere koek.

‘Ze willen het vooral begrijpen’, legt Van der Laan uit. ‘En als ze het begrijpen, stoppen ze.’ Dat is niet zo slim, want de jury verwacht keurige tabellen met voldoende meetpunten en netjes opgezette grafieken. Buiten de lijntjes kleuren levert puntenaftrek op.

Van der Laan verwacht veel van zijn selectie dit jaar. ‘Het zijn toch de vijf beste natuurkundigen in hun klasse in Nederland.’ De selectie begon met 4000 deelnemers, die via tussenstappen tot 30 werden gereduceerd, waarna de vijf besten uit de landelijke finale rolden.

In het practicumlokaal van Nijenborgh 4 krijgen de vijf deelnemers dan ook een intensief programma van proefjes voorgeschoteld. Slingerbewegingen, een black box (die overigens blauw is) met een onbekende elektronische schakeling erin, een laseropstelling om een kuiltje in een bak water te meten en nog veel meer.

Bastiaan (net eindexamen gedaan aan het Petrus Canisius College te Alkmaar) vindt het boeiend. ‘Op school wist je van tevoren eigenlijk altijd al wat eruit kwam, deze proeven zijn anders.’ Hij bestudeert een afstandsmeter met laser, zoals je die in de bouwmarkt kunt krijgen. Doel is om daarmee de brekingsindex van een glasvezelkabel te meten.

Natuurkunde is mooi, aldus Bastiaan, ‘want je leert hoe de wereld in elkaar zit’. En dat op een fundamenteel niveau. In Kazachstan ziet hij vooral uit naar de ontmoeting met bijna 400 deelnemers uit 88 landen. ‘En ik ga natuurlijk proberen zo goed mogelijk te scoren, al is een medaille vermoedelijk niet haalbaar.’

Wie wel voor de medailles gaan zijn Arthur en Matthijs, uit de zesde van het Stedelijk Gymnasium Nijmegen. Beiden zaten vorig jaar ook in de selectie en Arthur haalde toen een bronzen medaille. ‘Dit jaar ga ik voor zilver!’ Dat is ook het doel van Matthijs, die vorig jaar een ‘eervolle vermelding’ binnenhaalde. ‘Al zou brons ook mooi zijn.’ Overigens vinden beide deelnemers het sociale aspect net zo relevant als Bastiaan.

Ze zeggen veel geleerd te hebben van de finale van 2013. Wat nemen ze mee van hun vorige deelname? Matthijs: ‘Altijd precies doen wat er gevraagd wordt.’ Arthur: ‘De ervaring is belangrijk, bijvoorbeeld hoe lang moet je blijven nadenken over een vraag die net te moeilijk is, voor je verder gaat?’

Alle drie gaan ze natuurkunde studeren, ze zijn gegrepen door de fundamenten van de materie. Freddie, vorig jaar deelnemer aan de olympiade, maar nu eerstejaars natuurkunde in Groningen en in deze voorbereidingsfase lid van de technische staf, geniet van zijn studie. ‘Je hebt nu allemaal vakken die je leuk vindt. En je kunt zelf bepalen of je komt. Doorgaans doe ik dat wel.’

Na een jaar studie merkt hij dat hij flink is gegroeid in het vak. Arthur en Matthijs beamen dat. ‘Maar’, zegt Freddie ‘De opgaven tijdens de Natuurkunde Olympiade zijn soms moeilijker dan die bij eerstejaars tentamens. Daar vragen ze meer naar kennis, bij de Olympiade gaat het om inzicht.’

De Nederlandse selectie, waar ook debutanten Timo en Wouter deel van uitmaken, doet van 13 t/m 21 mei mee aan de Natuurkunde Olympiade. Of er een huldiging komt bij terugkeer op Schiphol? Coach Van der Laan sluit niets uit.