De Nacht in de Kerk der Wetenschappen

Op 24 mei 2014 vond de vijfde Nacht van Kunst en Wetenschap plaats in Groningen. Een concert van singer songwriter Douwe Bob, een lachworkshop in het academiegebouw, een dansoptreden van Club Guy & Roni en nog veel meer. In het middelpunt van dat alles staat de Der Aa-kerk, die tijdens deze nacht werd omgedoopt tot de Kerk der Wetenschappen.

De Nacht begint officieel om acht uur, maar een half uur eerder kun je al een akoestische sessie van Tangarine bijwonen in de kerk. De huisband van De Wereld Draait Door speelt prachtige meerstemmige liedjes, begeleid door gitaarmuziek. Onder de indrukwekkende hoge plafonds van de kerk droom je gemakkelijk weg bij de muziek.

Even voor twaalven is het tijd voor de Ig Nobel Night, met een keur aan winnaars van de eerbiedwaardige Ig Nobel prijs; een prijs voor wetenschap waar je eerst om moet lachen, en die je dan aan het denken zet. De eerste Nederlandse winnaar, Pek van Andel sprak over seks in de MRI, Kees Moeliker die de prijs won voor een beschrijving van homoseksuele necrofilie bij eenden gaf ook een lezing.

Stinkvoeten

Bart Knols won in 2006 de Ig Nobel prijs voor de biologie. ‘Willen jullie nu allemaal opstaan,’ vraagt Knols aan het publiek. ‘Dan mag nu iedereen die vanochtend schone sokken heeft aangetrokken gaan zitten.’ Ongeveer de helft van het publiek blijft staan. ‘Dan mag nu iedereen die gisteren schone sokken heeft aangedaan gaan zitten.’ Nog steeds staat ongeveer een kwart van de toehoorders. Zo gaat het even door, maar uiteindelijk blijkt dat iedereen wel eens schone sokken aan doet. Je voeten stinken nu eenmaal, dus je sokken ook. En na een paar dagen is die geur niet meer te harden. ‘Daar gaat het om in mijn onderzoek,’ verkondigt Knols. ‘Stinkvoeten.’

Knols heeft nu de aandacht van zijn publiek en begint met de uitleg van zijn onderzoek. Samen met een collega onderzocht hij op welke geur malariamuggen af komen. Ze gingen naakt onder een klamboe zitten en keken op welke plaats ze het meest gestoken werden. Nederlandse malariamuggen bleken vooral in het gezicht te steken, terwijl Afrikaanse malariamuggen op de voeten afkwamen. Stinkvoetengeur trekt muggen aan, bedachten ze.

Limburger kaas

De biologen bedachten dat deze geur misschien wel hetzelfde was als die van stinkkaas, zoals het woord ‘tenenkaas’ doet vermoeden. Na enig literatuuronderzoek bleek die gedachte niet zo gek te zijn. Er wordt zelfs gedacht dat de bacteriën die verantwoordelijk zijn voor de geur van kaas, afkomstig zijn van de menselijke huid. Genoeg reden voor Knols om naar de kaaswinkel te gaan en een aantal stinkkaasjes te kopen.

Limburgse kaas bleek een zeer sterk lokmiddel te zijn voor Afrikaanse malariamuggen. Inmiddels zijn de verantwoordelijke geurstoffen geïdentificeerd, geïsoleerd en nagemaakt. Ze worden gebruikt in muggenvallen, die in Afrika worden ingezet in de strijd tegen malaria.

For Infinity

De hele avond is natuurlijk ook de expositie ‘For Infinity’ over 400 jaar wetenschap aan de RUG te bezichtigen. Twaalf alledaagse tegenstellingen, waaronder man & vrouw, leven & dood en groot & klein worden uitgediept met behulp van de imposante collectie van het universiteitsmuseum en een aantal interactieve opstellingen van Science LinX.

De tentoonstelling biedt voor ieder wat wils. Zo is er het skelet van neushoorn Fritzi (gebruikt voor onderzoek naar de bewegingen van neushoorns), de nanofoon die een interactieve uitleg geeft over diverse nanodeeltjes en de Bernouillibaan, waarmee je zelf kunt uitzoeken welke glijbaan-vorm het snelst is. Even verderop ontdek je met behulp van de ageing machine hoe je eruit ziet als je bejaard bent. De science quote machine geeft iedere bezoeker een toepasselijke quote van een wetenschapper en in de chaotische karaoke kun je een gedicht voordragen.

Helaas is de nacht om 01.00 alweer voorbij, een leuke én leerzame avond. Gelukkig is de For Infinity tentoonstelling in de Der Aa-kerk nog tot 27 juni te bezichtigen. En wie naast wetenschap ook kunst wil zien, kan er terecht tijdens de Science Acts op een aantal donderdagavonden!

Verslag: Helena Vis