Oliebol in dieseltank

Voor onderhoudende experimenten heb je niet per se een groot laboratorium nodig. Van gebruikte oliebollenolie maak je je eigen biodiesel. Veel beter dan weggooien in elk geval.

De BOEM-redactie denkt graag een beetje vooruit. Daarom hebben we vast een oplossing bedacht voor twee problemen die de komende tijd gaan spelen. De klimaatverandering en – op iets kortere termijn – de vraag wat je na oud-en-nieuw met het oliebollenvet moet doen: afgewerkte oliebollenolie kun je gebruiken om je eigen biodiesel van te maken. Dat is namelijk niet heel veel moeilijker dan een bezoekje aan de benzinepomp. Het is in ieder geval makkelijker dan zelf oliebollen bakken.

Je hebt om te beginnen maar drie ingrediënten nodig: een halve liter plantaardige olie, een theelepel gootsteenontstopper (natriumhydroxide, NaOH) en een half glas methanol (verkrijgbaar bij buitensportwinkels als rodsprit voor de spiritusbrander).

Doe de olie in een stevige, warmtebestendige fles of een erlenmeyer en verwarm die in een waterbad tot 60 à 65 graden Celsius. Meng ondertussen de natriumhydroxide met 110 milliliter methanol. Hoeveel natriumhydroxide je nodig hebt, is afhankelijk van de olie. Gebruikte olie is iets zuurder, dus als je olie neemt waar je eerst vis in hebt gefrituurd, moet je iets meer gootsteenontstopper toevoegen. In het BOEM-lab gebruikten we 2,5 gram natriumhydroxide voor een halve liter verse olie.

Kleine waarschuwing: natriumhydroxide en methanol reageren met elkaar tot natriummethanolaat en dat is – in willekeurige volgorde – sterk bijtend, zeer giftig en licht ontvlambaar. Draag altijd (en zonder uitzondering) handschoenen en een veiligheidsbril. Maak en gebruik het mengsel alleen in een goed geventileerde ruimte en hou het uit de buurt van ontstekingsbronnen – bijvoorbeeld het fornuis waarop je olie pruttelt. Lees voor je aan de slag gaat de disclaimer.

Voeg als de olie op temperatuur is de methanolaatoplossing toe en schud of roer minstens vijf minuten. als je de fles een dagje laat staan, zie je dat het mengsel uitzakt in twee lagen. De onderste is een mengsel van glycerol en zeep, de bovenste is biodiesel. Giet de bovenlaag voorzichtig af of hevel het met een slangetje uit de fles. Voor de diesel in de tank kan, moet je eigenlijk nog een paar keer spoelen om de restjes natronloog en zeep die worden gevormd bij de chemische reactie te verwijderen. Giet daarvoor een flinke scheut water bij je zelfgemaakte diesel, schud een paar keer flink en laat het mengsel uitzakken. Hevel daarna de diesel af.

Frituurolie is een triglyceride. simpel gezegd kun je dat voorstellen als een hoofdletter E. Bij de reactie met de methanolaatoplossing worden de dwarsbalkjes van de rug van de letter gebroken. Die dwarsbalkjes vormen methylesters – biodiesel. De rug van de E verandert in glycerol.

Twee vragen: a) kan de oliebollendiesel echt in de tank en b) helpt het tegen de klimaatverandering?

Op de eerste vraag is een eenvoudig antwoord: ja dat kan. De diesel uit het BOEM-lab is door een biobrandstofpromovendus (bedankt Henk!) getest en daaruit bleek dat het een zuiverheid van 89 gewichtsprocent had. niet helemaal briljant voor de motor, maar op een liter brandstof uit eigen keuken rijd je gemakkelijk naar Eelde-Paterswolde.

Of biodiesel helpt tegen klimaatverandering durven we niet te zeggen. Het verbouwen van velden vol voedingsgewas om vervolgens diesel van te maken staat in ieder geval ter discussie. niet alleen omdat het rendement erg laag is, maar ook omdat het onethisch is om voedsel in je brandstoftank te gooien. Afgewerkte frituurolie kun je zonder ethische bezwaren gebruiken. en omdat het afval is dat toch verwerkt moet worden, kun je er net zo goed iets nuttigs van maken.

Auteur: Ernst Arbouw