Slapeloze nachten door stof

Voor onderhoudende experimenten heb je niet per se een groot laboratorium nodig. Met melkpoeder kun je een mega-steekvlam maken.

Oorlog is goed voor de wetenschap. Dat is pijnlijk, maar het heeft ons wel penicilline en radar opgeleverd. Oorlog is ook goed voor de literatuur. Ook dat is pijnlijk, maar probeer je de wereld eens voor te stellen zonder Hemingway en Heller.

Oorlog is ook goed voor de retorica, of preciezer: voor de retoriek. Daar zijn mooie voorbeelden van. De Amerikaanse regering publiceerde bijvoorbeeld vorige week cijfers over recente “veiligheidsincidenten” in Irak. Daarmee bedoelen ze “bomaanslagen en schietpartijen” maar dat klinkt, tsja, oorlogsachtig en militaire voorlichters houden daar niet van.

Voor het vertalen van krijgsretoriek en bureaucratica bestaat een handig Engelstalig boekje: The Official Politically Correct Dictionary & Handbook. Van air support (bombarderen) via ordnance delivery (bombarderen) tot servicing a target (bombarderen) noemt het boek het bureaucratisch verantwoord taalgebruik voor het neutraliseren (vermoorden) van andere mensen in een pre-emptive counter attack (een oorlog die je zelf begint).

Helaas stamt mijn editie uit 1994. Het betekent dat de lexicale opbrengst van de recente conflictsituaties (oorlogen) in Irak en Afghanistan niet behandeld wordt. Dat is jammer, want die recente oorlogen zorgen voor een schat aan nieuw idioom, van de oerhollandse wederopbouwmissie (zie: conflictsituatie) tot de enemy combatant (een gevangene die je mag martelen).

Oorlogsretoriek is, voor zover te achterhalen, een uitvinding van de Chinezen. Zij begonnen zo’n duizend jaar geleden hun wapens welluidende namen te geven. De Bandietverbrandende Uitzichtsverwarrende Magische Vuurbal, de Bom Zeer Geschikt Voor Tienduizend Vijanden en de Hemelschuddende Donderkraak Bom zijn allemaal Chinese uitvindingen.

Naar oud-Chinees gebruik hebben we de proef van deze week een beeldende naam gegeven: Het Gordijnvlammend En Plafondbrandend Verfblik Dat Je Het Beste Buiten Kunt Uitproberen. Haal bij bouwmarkt of verfwinkel een leeg verfblik van vier of vijf liter en maak in de onderkant, het liefst iets uit het midden, een gat met een doorsnee van ongeveer een centimeter. Steek er van binnenuit een trechter door en zet aan de onderkant van de trechter een stuk tuinslang of flexibele pvc-buis. Zet nu een brandend waxinelichtje in de bus, vul de trechter met koffiemelkpoeder en blaas in de slang.

Deze proef is natuurlijk de verbeterde variant van de melkpoedersteekvlam die iedere middelbare scholier wel eens voorbij zag komen tijdens scheikunde of, onder iets minder gecontroleerde omstandigheden, tijdens Frans. Het principe is eenvoudig: fijn verdeeld stof brandt fantastisch omdat het goed gemengd is met lucht en met de zuurstof nodig voor verbranding.

Die brandbaarheid zorgt bij houtzagerijen, veevoederproducenten en oploskoffiedrogerijen voor slapeloze nachten. Want als stof en de zuurstof in de lucht in de juiste verhouding zijn gemengd, is het aansteken van een tl-buis voldoende om een fabriek te doen ontploffen. Bovendien is een stofwolk moeilijk te bestrijden. Bij een gaslek kun je flink ventileren, bij een dreigende stofexplosie heb je kans dat je de verdeling van het stof verbetert en het gevaar vergroot.

Het principe is inmiddels opgepikt door producenten van oorlogstuig. Normaal bevatten militaire explosieven zelf de zuurstof om te verbranden, maar de zwaarste conventionele bom op dit moment, de Russische Father Of All Bombs (zie: oorlogsretoriek), werkt door het verspreiden van een grote wolk brandstof die vervolgens reageert met zuurstof uit de atmosfeer.

Auteur: Ernst Arbouw