DNA voor kamerleden

Voor onderhoudende experimenten heb je niet per se een groot laboratorium nodig. Met bakpoeder, keukenzout en ijskoude alcohol, kun je zo het DNA uit een banaan isoleren. Of uit een kiwi.

In mijn vriendenkring doet al jaren een prachtig maar helaas niet waar gebeurd verhaal de ronde. Een parlementariër van een partij met een sterke agrarische achterban zou tijdens het vragenuurtje in de Kamer op verontruste toon geïnformeerd hebben of de minister wel wist dat er nu ook al DNA in tomaten zit. In een nieuwsgierige bui – ik wilde graag weten welke volksvertegenwoordiger van tomaten noch DNA de ballen verstand heeft – heb ik ooit vijftien jaargangen Kamerstukken nagevlooid. Het lijkt erop dat het hele verhaal een broodje aap is, al hoor ik het graag als ik me vergis.

Waar of niet, het verhaal toont in ieder geval aan dat in mijn vriendenkring, waar biologen sterk oververtegenwoordigd zijn, geen hoge dunk bestaat van het niveau van Kamerleden. Voor de duidelijkheid: tomaten bevatten altijd al DNA, net als ieder ander levend organisme. Als je een vrij grove schatting maakt – een tomaat van 80 gram bevat ongeveer een miljard cellen met ieder ongeveer 1,75 meter DNA – dan zit in één tomaat een slordige 1,75 miljoen kilometer DNA, ongeveer vijf keer de afstand naar de maan.
Tomaten-DNA, of DNA uit banaan, kiwi of desnoods uit je eigen wangslijmvlies, kun je zelf met wat wasmiddel, keukenzout, bakpoeder, ijskoude alcohol en een trechter in een half uurtje isoleren. Om nauwkeurig te kunnen werken heb je eigenlijk een maatbuisje nodig waarmee je 100 ml kunt afmeten in stappen van 10 ml. In het Boem-lab haalden we het DNA uit een geprakte banaan maar het lijkt erop dat het met kiwi iets makkelijker gaat.

Maak om te beginnen een oplossing van 120 ml water met 1,5 gram (1/4 theelepel) keukenzout en vijf gram (1 theelepel) bakpoeder. Als je het helemaal goed wilt doen, gebruik je hiervoor gedemineraliseerd of gedistilleerd water uit de supermarkt. Maak daarna een tweede oplossing van 100 ml water met 5 ml vloeibaar wasmiddel of shampoo.
Doe nu het vruchtvlees van een halve kiwi of banaan in een kom of een (beker)glas, voeg daar 20 ml van de bakpoederoplossing aan toe en prak het geheel fijn met een vork of met een staafmixer. Voeg nu 30 ml van de tweede oplossing toe en zwenk het prutje een paar minuten rustig heen en weer zodat alles goed mengt. Wacht daarna een minuut of vijf.

Doe nu een koffiefilter in de trechter, plaats dat in een hoog glas en giet het kiwidrabje door het filter. Het filtraat (de ‘koffie’) bevat het opgeloste DNA. Giet als alle prut door het filter is gelopen – dat kan wel even duren trouwens – heel voorzichtig een gelijke hoeveelheid (dus 20 ml bij 20 ml) ijskoude alcohol bij de oplossing. Neem daarvoor het liefst alcohol (ethanol) met een zo hoog mogelijke concentratie (rond de 70 procent, verkrijgbaar bij de betere drogist). Je kunt ook wodka of single malt uit de vriezer gebruiken, al lijkt dat op een of andere manier een minder goed idee. Laat de alcohol héél langzaam via een lepeltje langs de wand van het glas lopen. De truc is dat DNA wel oplost in water maar niet in ethanol; het DNA klontert samen in de vorm van witte, half doorzichtige slierten op het scheidingsvlak tussen water en alcohol. Die slierten kun je uit de oplossing halen door er voorzichtig met de punt van een satéprikker doorheen te roeren.

Je kunt je eigen DNA isoleren door je mond uitgebreid te spoelen met de bakpoederoplossing. Spuug het in een glas en ga verder zoals boven beschreven. Het DNA wordt beter zichtbaar als je de oplossing kleurt met één of twee druppels methyleenblauw uit de aquariumwinkel.

Auteur: Ernst Arbouw