Sciencefiction voor beginners

Voor onderhoudende experimenten heb je niet per se een groot laboratorium nodig. Met een emmer, een stuiterbal en een vuilniszak bouw je in een handomdraai een vortexkanon.

De wiskundige Karl Friedrich Gauss bedacht aan het begin van de negentiende eeuw een manier om met marsmannetjes te communiceren. Je zou, zo dacht hij, de stelling van Pythagoras kunnen illustreren door op de woeste vlakten van Siberië dennenbomen te planten in kolossale geometrische figuren. Als de bewoners van de rode planeet vervolgens door een telescoop zouden kijken, zouden ze direct begrijpen dat de bewoners van de blauwe planeetgoed zijn in wiskunde.

Achteraf is het natuurlijk jammer dat het plan van Gauss nooit is uitgevoerd, al moet je tegelijk vaststellen dat niet iedereen altijd overtuigd is geweest van de goede intenties van buitenaards leven. De Britse auteur H.G. Wells beschreef bijvoorbeeld in 1898 in zijn novelle The War of the Worlds een bezoek van marsmannetjes aan de aarde. In dat beroemde verhaal, later bewerkt tot een levensecht hoorspel en een synthesizer rockplaat, omschrijft Wells een soort Martiaans straalwapen dat met een beetje fantasie doet denken aan de laser. “A parallel beam […] much as the parabolic mirror of a lighthouse projects a beam of light. […] Whatever is combustible flashes into flames at its touch.”

Voor de duidelijkheid: het duurde nog zestig jaar tot de laser werd uitgevonden. En toen de laser was uitgevonden, wist niemand een toepassing te verzinnen. De natuurkundige Theodore Maiman (1927-2007), de man die in 1960 de eerste werkende laser bouwde, vertelde in een interview kort voor zijn dood over de reacties op zijn werk. “Many people said to me – partly as a joke but also as a challenge – that the laser was ‘a solution looking for a problem’.”

Een kleine vijftig jaar later is het aantal toepassingen voor de laser bijna niet meer te tellen: van het verluchtigen van popconcerten tot het meten van de afstand tot de maan, van het opereren van ooglenzen en aambeien tot het maken van dvd’tjes. Of het uit de lucht schieten van raketten. In de jaren tachtig bedacht het Pentagon het Strategic Defense Initiative, kortweg SDI. Het idee was om satellieten uit te rusten met lasers om zo Russische atoomraketten uit de lucht te schieten. Dat plan kreeg niet helemaal voor niets de bijnaam Star Wars – toch een beetje sciencefiction.

Wie zijn eigen sciencefictionwapen wil bouwen maar een laser een beetje ambitieus vindt, kan altijd nog een Air Vortex Cannon maken. Benodigdheden: een emmer, een vuilniszak, elastiek en een stuiterbal.

Maak in de bodem van de emmer een rond gat van ongeveer tien centimeter doorsnee; een gatenzaag voor op de boormachine is daarbij handig, maar het kan ook met een passer en een stanleymes. Boor vervolgens twee kleine gaatjes aan de rand van de bodem en sloop het hengsel van de emmer.

Doe de stuiterbal in de vuilniszak, zet hem vast met een tieripje en knoop daar het elastiek omheen. Keer nu de vuilniszak binnenstebuiten en steek de uiteinden van het elastiek door de gaatjes in de bodem. Plak de rand van de vuilniszak

met ducttape aan de buitenkant van de emmer en knoop het elastiek zo af dat je de vuilniszak strak kunt trekken en vervolgens in de emmer kunt schieten.

Het vortexkanon kun je gebruiken om behoorlijk stevige ‘luchtkogels’ af te schieten. Trek daarvoor de stuiterbal naar achter en laat hem los. De lucht die uit de emmer komt, verplaatst zich in de vorm van een ring. Dat kun je zichtbaar maken door de emmer te vullen met rook – helaas lukte dat niet in het Boemlab, vooral omdat er niet echt een veilige en legale huis- tuin- en keukenmanier is om dikke witte rook te maken.

Auteur: Ernst Arbouw