Boem, au, gevaarlijk

Voor onderhoudende experimenten heb je niet per se een groot laboratorium nodig. Met een simpele aanstekers en een fotokokertje maak je je eigen raket. Boem!

Voor de Tweede Wereldoorlog werkten zowel in Duitsland als de Verenigde Staten clubjes amateurwetenschappers aan de eerste raketmotoren. In Duitsland gebeurde dat op de Raketenflugplatz Berlin onder leiding van Wernher von Braun (van de V2 en later de Saturnus V). In Amerika bestond een groepje dat op het California Institute of Technology (CalTech) probeerde een raket te bouwen. Die club, vanwege de dagelijkse explosies in hun lab bekend als the suicide squad stond min of meer onder leiding van Jack Parsons.

In de jaren twintig correspondeerden Parsons en Von Braun een tijdje met elkaar. Er zijn zelfs aanwijzingen dat ze elkaar af en toe belden. De jonge raketbouwers waren allebei hartstochtelijke sciencefiction fans en droomden allebei van reizen naar de planeten. En ze hadden een bijzondere voorliefde voor hoog energetische experimenten. Ontploffingen dus.

Daar houdt de gelijkenis op. Von Braun was een telg uit een Pruisische adellijke familie, briljant in wiskunde en blind voor politiek. Om zijn raketten te kunnen bouwen, hees hij zich in de oorlog in een SS-uniform en als wetenschappelijk leider van de Heeresversuchsanstalt Peenemünde is hij medeverantwoordelijk voor de dood van duizenden dwangarbeiders. Zijn V2 raket maakte iets meer dan drieduizend burgerslachtoffers, voornamelijk in Londen en Antwerpen.

Parsons was een opiumverslaafde bohemien uit een gebroken middenklasse gezin. Hij had een natuurlijke aanleg voor scheikunde, maar moest wegens geldgebrek de universiteit verlaten. Daarna werkte hij een tijdje in een springstoffabriek terwijl hij ’s avonds met de suicide squad aan raketten knutselde. Op ruige feestjes droeg Parsons experimentele gedichten voor, discussieerde met z’n raketvrienden over poëzie en politiek – de groep had een romantische hang naar het communisme – en bedreef hij duistere magische rituelen.

Parsons stond onder invloed van de Engelse occultist Aleister Crowley en stichtte in zijn huis een commune voor diens volgelingen. Een van de bewoners van die commune was L. Ron Hubbard (van de Scientology). Hubbard ging er later met Parsons vriendin vandoor.

Het belangrijkste verschil tussen de twee is dat Parsons maar verantwoordelijk is voor één dood: z’n eigen. De raketbouwer annex zwarte magiër overleed na een ontploffing in z’n bijkeuken. Volgens een politierapport probeerde hij springstoffen te mengen in een koffiepot. Daarbij liet hij de pot in een moment van onoplettendheid vallen.

Voor je eigen hoog energetische raketexperiment heb je een leeg fotokokertje, een piëzogasfornuisaansteker, lijm en nog een gewone sigarettenaansteker nodig. Peuter de piëzoaansteker voorzichtig(!) open. Binnenin vindt je, afhankelijk van het model, een gasreservoir, een knopje of een hendel om druk uit te oefenen op het piëzokristal en twee geïsoleerde stroomdraadjes die naar de voorkant leiden. Het gasreservoir is meestal met een koppelstukje verbonden aan de knop voor het kristal. Haal dat weg zodat er geen gas stroomt als je op de knop drukt.

Prik vervolgens een gaatje in de deksel van het kokertje en friemel de uiteinden van de stroomdraadjes erdoorheen. Als de draadjes aan de korte kant zijn, kun je er een stukje aan solderen. Lijm het dekseltje op een stuk hout en je bent ready to go. Hou een aansteker in het kokertje, geeft drie of vier tellen gas, duw de koker op het dekseltje en druk af.

Belangrijke waarschuwing: boem, au, gevaarlijk. Lees voor je gaat knutselen eerst de disclaimer op de website. Hou omstanders uit de buurt van je proef en tel voor je afvuurt duidelijk af. Draag ALTIJD een veiligheidsbril (vijf euro bij de bouwmarkt) en gebruik gehoorbescherming – het is nogal een knal.

Auteur: Ernst Arbouw