NWO ENW-XL-beurs voor Hoekstra, Borschevsky, Timmermans en Willmann

Verschillende onderzoeksconsortia aan de RUG hebben van de Nederlandse Organisatie voor Wetenschappelijk Onderzoek (NWO) grote beurzen gekregen. Het gaat om ENW-XL-beurzen (voorheen OC ENW-GROOT) van enkele miljoenen voor verschillende onderzoeksvoorstellen binnen de Exacte en Natuurwetenschappen. Daarbij zit onder andere onderzoek naar ‘koude’ moleculen, die ons meer kunnen vertellen over de oerknal, en onderzoek naar het ontstaan en de bestrijding van urineweginfecties.

De ENW-XL-beurzen zijn specifiek bedoeld voor onderzoeksconsortia, waarmee een wetenschappelijk samenwerkingsverband bestaande uit minimaal twee personen wordt bedoeld. De onderzoeksvoorstellen moeten nieuwsgierigheidsgedreven, ongebonden en fundamenteel van aard zijn.

Steven Hoekstra, Anastasia Borschevsky, Rob Timmermans en Lorenz Willmann (Van Swinderen Institute, Faculty of Science and Engineering, hoofdaanvragers) - Met koude moleculen op zoek naar een barst in fundamentele symmetrieën - ca. €2.6 miljoen

Het Standaardmodel van de deeltjesfysica heeft een probleem: het kan niet verklaren hoe wij (en alle materie om ons heen) voortgekomen zijn uit de oerknal. Met een sterk afgekoelde en langzaam bewegende molecuulbundel willen deze onderzoekers het model beter dan ooit testen. De kans is groot dat er voor het eerst een afwijking wordt gevonden – weerspiegeld in de asymmetrie van een fundamenteel puntdeeltje: het elektron.

Het onderzoek naar de fundamentele deeltjes en hun interacties, dat normaliter het terrein is van gigantische experimenten bij deeltjesversnellers zoals CERN in Geneve, kan hier ook met een alternatieve kleinschalige aanpak goed werken. De onderzoekers bouwen een experiment van slechts enkele meters lang, waarbij zij de eigenschappen van moleculen heel nauwkeurig kunnen bepalen, door hun kwantumstructuur met laserlicht uit te lezen. De groep brengt de benodigde expertise van deeltjesfysica, atoom- en molecuulfysica en quantumchemie bij elkaar.

Het experiment is een samenwerking tussen de RUG, de Vrije Universiteit en de Universiteit van Amsterdam.

Naast deze toekenning zijn twee andere onderzoekers van het Van Swinderen Institute als mede-aanvragers betrokken bij onderzoeksaanvragen: Julia Even, Kristof de Bruyn.

Even is mede-aanvrager bij een project onder leiding van Anna Watts (UvA), dat materie onder extreme omstandigheden wil bestuderen, zoals in neutronensterren en fusies, en in botsingen van zware ionen. Zo wil het team opheldering verkrijgen over de eigenschappen van neutronenrijke kernen.

De Bruyn is mede-aanvrager bij het FASTER-consortium. Dit consortium gaat nieuwe detectortechnologieën en computeralgoritmes ontwikkelen die gebruik maken van zeer precieze tijdsinformatie, op het niveau van een picoseconde (een biljoenste van een seconde). Het succes van dit onderzoek ligt bij de deeltjesdetectoren die de sporen van de brokstukken die ontstaan bij de botsingen vastleggen. In de komende jaren zal de intensiteit van de botsingen bij de LHC-versneller bij CERN omhooggaan. Dit vraagt om een geheel nieuwe aanpak van instrumentatie en algoritmes. De Bruyn zelf richt zich op de tijdsprecisie die behaald kan worden met nieuwe detectortechnologieën.