Op 15 april werd ik door NPO 2Doc geïnterviewd over krimpgebieden in Nederland. Aanleiding was de uitzending van de prachtige documentaire Holwerd aan Zee. Hierin is te zien hoe vier dorpelingen uit het Noord Friese Holwerd het plan hebben om de dijk bij hun terpdorp door te breken om zo het dorp weer met de zee te verbinden. En om het krimpdorp nieuw leven in te blazen en aantrekkelijk te maken voor toerisme.

Al vanaf 2013 hoorde ik regelmatig over dit innovatieve plan. En net als eerder werd ik opnieuw laaiend enthousiast. In de eerste plaats omdat het nieuwe levendigheid en ontwikkelkansen voor het krimpende Holwerd kan opleveren. Maar vooral omdat Holwerd aan Zee het indrukwekkendste bottom up burgerinitiatief is dat ik ken. Het sluit aan bij discussies in de planologie om niet meer tégen het water te strijden, maar om de zee gecontroleerd toe te laten. Het heeft aandacht voor toerisme en natuurontwikkeling, en voor het opnieuw met de zee verbinden van de Waddenkust. Maar ik vind het vooral knap dat de vier bedenkers van dit ambitieuze megaplan zo goed in staat zijn geweest om vér over de grenzen van het lokale dorpsdenken heen te kijken.

Een maand eerder had we, als Faculteit Ruimtelijke Wetenschappen, minister van Binnenlandse Zaken Kajsa Ollongren over de vloer. In de 20ste Planologielezing met de titel ‘De Grote Verbouwing’ presenteerde zij in een bomvolle Nieuwe Kerk in Groningen over ‘hoe we de ruimtelijke inrichting van Nederland gaan veranderen’. De minister richtte haar verhaal op de op handen zijnde energietransitie, maar ze begon met het memoreren van visionaire ruimtelijke ordenaars uit het verleden. Zoals Cornelis Lely die eind 19de eeuw met het idee kwam om de Zuiderzee af te sluiten en droog te leggen. Ze daagde onze studenten uit om 21ste-eeuwse Lely’s te worden, met visionaire en innovatieve ideeën over ruimtelijke ordening. Maar waaraan moet een 21ste-eeuws visionair idee eigenlijk voldoen?

In 2018 vierden we het 100 jarig bestaan van de Zuiderzeewerken. Op 23 mei aanstaande herdenken we de afsluiting van de Lauwerszee. Het is dan vijftig jaar geleden dat de laatste grote inpoldering van Nederland plaatsvond. In haar aprilnummer Polderkoorts aan de Lauwerskust kijkt Noorderbreedte, tijdschrift over de noordelijke leefomgeving, hoe het er nu voor staat in het Lauwersmeergebied. En stelt de vraag: ‘hoe zal het over vijftig jaar zijn? … wie weet hoe het heroïsche kustland zijn positie aan de zee in de toekomst weet in te nemen..?’. Al lezend dacht ik weer aan Holwerd aan Zee. Zó zou onze Waddenkust er in de toekomst uit kunnen zien. En zó ziet een 21ste-eeuws visionair ruimtelijke ordening idee eruit; groots denken vanuit de lokale leefomgeving. Niet door één mens bedacht en top down ingevoerd, maar door een team van enthousiaste betrokkenen van onder op in gang gezet. Een team dat zelfs al een deel van de financiering geregeld heeft.

Op mijn beurt daag ik nu minister Ollongren – en haar collega’s van de andere betrokken ministeries - uit om als één blok achter dit 21ste eeuwse ‘polderdenken’ te gaan staan. Door spontaan de beurs te trekken en de rest van de benodigde 63 miljoen euro op tafel te leggen. Want daar, in Holwerd aan Zee, is de nieuwe Lely opgestaan.

https://www.2doc.nl/documentaires/series/2doc/2019/april/holwerd-aan-zee.html

https://www.rijksoverheid.nl/documenten/toespraken/2019/03/11/spreekpunten-minister-ollongren-bij-planologielezing

https://geografie.nl/artikel/100-jaar-zuiderzeewerken-spiegel-van-een-veranderend-nederland

https://www.noorderbreedte.nl/product/nb-2-2019-polderkoorts-aan-de-lauwerskust/