RUG realiseert sterrenwacht in donker Lauwersmeergebied

Het Kapteyn Instituut van de Rijksuniversiteit Groningen werkt aan een concreet plan voor een nieuwe sterrenwacht in het Dark Sky Park Lauwersmeer. De sterrenwacht wordt geplaatst bij het Activiteitencentrum Lauwersnest van Staatsbosbeheer in Lauwersoog. Het streven is om de op afstand bedienbare telescoop begin 2020 in gebruik te kunnen nemen.

Heel donker

Nationaal Park Lauwersmeer is in oktober 2016 door de International Dark-Sky Association officieel uitgeroepen tot Dark Sky Park. Een Dark Sky Park is een gebied waar het erg donker is, waar de duisternis behouden blijft en waar bezoekers 's nachts welkom zijn om die duisternis te beleven. Het Lauwersmeer is een van de laatste plekken in ons land waar het nog echt donker wordt, waardoor hier 's nachts een heldere sterrenhemel te zien is.

Samenwerking

Staatsbosbeheer heeft het Kapteyn Instituut, als instituut voor Sterrenkunde van de Rijksuniversiteit Groningen, gevraagd om mee te werken aan sterrenkundige elementen in het Dark Sky Park. Een belangrijk onderdeel hiervan wordt de nieuwe sterrenwacht. Het ontwerp voor de sterrenwacht en de telescoop is opgezet door het Kapteyn Instituut met hulp van studenten en deskundigen op het gebied van telescoopbouw. Het Kapteyn Instituut ontving een subsidie van 25.000 euro van de Gratama Stichting voor de nieuwe sterrenwacht. Ook de Faculty of Science and Engineering van de RUG legt een bedrag bij voor de educatieve doeleinden van de sterrenwacht. De samenwerking van de afdelingen Sterrenkunde en Biologie in dit project versterkt de banden binnen de universiteit en opent mogelijkheden voor interdisciplinair onderzoek.

Op afstand bestuurbaar

De nieuwe sterrenwacht in het Lauwersmeer zal in de eerste plaats door astronomiestudenten gebruikt worden, ter ondersteuning van hun wetenschappelijke opleiding. De telescoop is op afstand bestuurbaar; dit is een waardevolle techniek voor studenten om te leren gebruiken en te helpen ontwikkelen. Mogelijk kan waarneemtijd beschikbaar gesteld worden voor sterrenkunde lessen en profielwerkstukken van middelbare scholieren. Verder wordt de sterrenwacht ingezet voor sterrenkijkavonden en rondleidingen om het publiek de donkere en heldere hemel te laten ervaren. Daartoe wordt de sterrenwacht extra uitgerust met een waarneemterras om mobiele telescopen op te stellen.

Blaauw Sterrenwacht

De nieuwe sterrenwacht is complementair aan de Blaauw Sterrenwacht van de RUG. Deze opende in 2008 op de Zernike Campus, ook mede gesubsidieerd door de Gratama Stichting. De waarneemcondities in het Dark Sky Park Lauwersmeer zijn beter dan in de stad Groningen, zodat lichtzwakke objecten zoals verre sterrenstelsels veel beter te observeren zijn. De nieuwe sterrenwacht vergroot ook de capaciteit voor waarneempractica, wat nodig is door het groeiende aantal studenten sterrenkunde.

Licht beïnvloedt diergedrag

De duisternis in de nacht is niet alleen heel gunstig voor sterrenkundige observaties, maar ook voor de dieren. Kunstlicht brengt hun oriëntatie en natuurlijke dag- en nachtritme in de war, waardoor ze bijvoorbeeld de weg kunnen kwijtraken, eerder gaan broeden of gestoord worden in hun winterslaap. Dark Sky Park Lauwersmeer en Staatsbosbeheer zullen daarom ook extra aandacht besteden aan de invloed van licht op de dieren in het park, zoals op vogels en vleermuizen.

Neem voor meer informatie contact op met Marlies van de Weijgaert, outreachcoördinator Kapteyn Instituut: www.rug.nl/staff/m.van.de.weijgaert/