Erasmus+ subsidie voor stemmen van vrouwen in de muziek

Het project Voices of Women, een initiatief van onderzoekers van verschillende Europese universiteiten waaronder de Rijksuniversiteit Groningen, heeft onlangs een Erasmus+ subsidie van € 325.832,00 toegewezen gekregen. Doel van het project is om vrouwelijke musici en poëten hun plek in de canon te geven en hun stemmen te laten klinken in het muziekonderwijs in Europa.

In de Europese canon van de klassieke, populaire en jazzmuziek klinken weinig stemmen van vrouwelijke musici: veel vrouwen die in het verleden actief zijn geweest in de muziek zijn verdwenen uit de muziekgeschiedenis. Om de stemmen deze vrouwen weer helder te laten klinken en hun werk de aandacht te geven die het verdient, is het project Voices of Women gestart.

“Als een stem niet wordt gehoord, verdwijnt zij uit de geschiedenis”, vertelt projectleider dr. Janke Klok, mede-initiatiefnemer van het project. “Lange tijd is dat het geval geweest voor de vrouwen in de kunsten. Binnen bijvoorbeeld literatuur, (kunst)geschiedenis en filosofie is al langere tijd meer aandacht voor de stem van vrouwen. Onderzoek van medewerkers aan onder andere de Faculteit der Letteren van de RUG hebben daaraan bijgedragen.”

Vrouwen in de muziekgeschiedenis
Voor de inbreng van vrouwen in de muziekgeschiedenis was nog weinig aandacht. “De stemmen van vrouwen zijn naar de randen van de geschiedenis verdwenen, en met dit project willen we hun stemmen weer laten horen. Ze waren met velen”, zegt Klok. “Neem de Amsterdamse Frieda Belinfante: zij speelde cello in diverse orkesten in Nederland en was de eerste vrouw ter wereld die werd aangesteld als vaste dirigente van een professioneel orkest. Of luister naar de actuele podcast ‘Nooit van gehoord’ over componistes die zomaar zijn vergeten of om welke reden dan ook niet aan bod komen. Aan hun muziek ligt het niet: die is uniek en briljant.”

En dan zijn er de vele Noorse vrouwen van halverwege de negentiende eeuw, zoals Agathe Backer Grøndahl (1847-1907), die Nederlandse voorouders had en Erika Lie Nissen (1845-1903). Klok: “Deze vrouwen wilden zich verder ontwikkelen in de muziek. Hiervoor gingen ze naar Berlijn, dat destijds al toonaangevende muziekopleidingen had. En ik heb het niet over twee of drie, maar over tachtig vrouwen die zich ontwikkelden tot musici met een vernieuwende stem, die zij op concertpodia in heel Europa lieten horen. Hun namen en hun stemmen moet je nu met een lampje zoeken.”

Doel van het onderzoek
Het doel van het Voices of Women-project is om te komen tot een nieuw Europees curriculum dat de stemmen van de vrouwen in de muziekgeschiedenis beter vertegenwoordigt. Hiervoor worden gedurende drie jaar workshops, masterclasses en internationale conferenties georganiseerd aan de deelnemende universiteiten. Begin december wordt in Groningen de eerste conferentie georganiseerd, getiteld Voices of Women: Materialities, Cultural Transfer and Musical Authorship.

In het interdisciplinaire project wordt onderzoek gedaan op het snijvlak van de vakgebieden, talen en kunstvormen en cultural transfer. Studenten van de verschillende universiteiten werken mee aan het project: zij krijgen gedurende drie jaar workshops en trainingen aangeboden om het nieuwe curriculum mede vorm en inhoud te geven.

Samenwerkingspartners
Voices of Women (VOW) aan de Rijksuniversiteit Groningen is een initiatief van dr, Janke Klok, dr.h.c. Petra Broomans en dr. Kristin McGee van de Faculteit der Letteren. Partners in het project zijn de Universiteit van Tromsø, de Hochschule für Musik Franz Liszt Weimar en de penvoerder van het project: de Universiteit van Stavanger.

Over Erasmus+
Erasmus+ wordt ondersteund door de Europese Unie en heeft tot doel de kwaliteit van onderwijs en training en van het jeugd- en jongerenwerk te verbeteren, door middel van internationale samenwerkingsprojecten. Daarnaast biedt Erasmus+ mensen van alle leeftijden de mogelijkheid om te studeren in het buitenland.