The dynamics of judgement and vindication

Juridische strekking van de Handelingen van de Apostelen in filosofische en literaire context

Het onderzoek van promovendus Wilbert Dekker focust op de rechtszaken in het Bijbelboek Handelingen. In het eerste deel van het proefschrift wordt vastgesteld welke episodes in Handelingen betrekking hebben op rechtszaken. Daarbij worden ook die episodes betrokken waarin slechts juridische schermutselingen plaatsvinden. Dit wordt gevolgd door een analyse van juridische motieven in heel Handelingen. Het onderzoek laat zien dat de auteur van Handelingen zijn lezers een samenhangend en volledig overzicht biedt van instanties die de apostelen en de door hun verkondigde leer aan een juridische test onderwerpen. 

In het tweede deel van het onderzoek wordt de literaire techniek van Lukas verder onderzocht. Lukas blijkt de apostelen bewust te modelleren naar de figuur van Socrates om de betrouwbaarheid en de respectabiliteit van de apostelen en hun getuigenis te onderstrepen. Wanneer de rechterlijke macht zich tiranniek opstelt, verwijst Lukas subtiel naar de klassieke tragedies van Euripides en Sophocles. Daarmee betoogt hij op narratieve wijze dat tirannen alleen tot hun eigen schade kunnen proberen het evangelie tegen te houden, maar dat dit niet zal lukken omdat God al zijn oordeel hierover heeft uitgesproken door Jezus Christus te laten opstaan uit de dood.

Het derde deel van het onderzoek is daarom gewijd aan de analyse van het concept van de opstanding als het theologische scharnier waarop het hele boek Handelingen draait. De auteur van het boek Handelingen laat zich kennen als een creatieve theoloog, die laat zien hoe de verdediging van het geloof in de verschillende gerechtsinstanties een creatieve, wendbare en dus bij uitstek apologetische theologie oplevert.

De conclusies van het onderzoek leveren het volgende beeld op:

Door het boek Handelingen heen biedt Lukas een overzicht van juridische interventies door verschillende juridische instanties. Het doel van het boek Handelingen is de lezer te overtuigen dat de apostelen en de door hen verkondigde leer alle testen in de gerechtshoven kunnen doorstaan. Daarbij benadrukt Lukas dat de apostelen het Romeinse recht niet ondermijnen, maar dat de juiste toepassing van het Romeinse recht bescherming biedt aan de christenen.

Om de geloofwaardigheid van de apostelen voor zijn publiek te benadrukken modelleert Lukas de apostelen naar de figuur van Socrates. De tegenstanders van het evangelie, zoals koning Herodes Agrippa I (Handelingen 12), modelleert Lukas naar de gestalte van de tirannen uit bekende Griekse drama's van Sophocles en Euripides. Hij laat zo zien dat verzet tegen het evangelie sterk lijkt, maar uiteindelijk niet het laatste woord heeft, omdat deze beweging uit God is.

De auteur van het boek Handelingen laat zich kennen als een creatieve theoloog, die laat zien hoe de verdediging van het geloof in de verschillende gerechtsinstanties een creatieve, wendbare en dus bij uitstek apologetische theologie oplevert.

Proefschrift: https://hdl.handle.net/11370/cb909ad9-ac83-49e4-a568-d71abd17d872