Of clocks and kings

Klokkenmaker of Koning – De rol van god In Clarke’s wereldbeeld

De zeventiende eeuw was een tijd van grote filosofische veranderingen, waarin dankzij de wetenschappelijke methode meer nadruk komt te liggen op redelijkheid en empirisch bewijs. Het model voor veel van deze veranderingen was de mechanica. Door natuurlijke fenomenen te reduceren tot interacties van simpele machines, lukte het de mechanica om met ongekende exactheid de natuur niet alleen te beschrijven of begrijpen, maar ook om haar te voorspellen. Onder deze invloeden veranderde het wereldbeeld geleidelijk van een levend fenomeen, steeds meer richting een mechanisch wereldbeeld. In zijn proefschrift onderzoekt Wolf de reactie van de Britse filosoof en theoloog Samuel Clarke (1675-1729) op de zeventiende-eeuwse mechanisering van het wereldbeeld.

In zijn geschriften verdedigt Clarke de christelijke religie tegen de dreigende atheïsme, door te argumenteren tegen wat hij ziet als de excessen van de mechanische filosofie.  Om dit te doen ontwikkelde Clarke een reeks argumenten tegen het atheïsme gericht op het aantonen van de tekortkomingen van een zuiver materieel of mechanisch begrip van het universum. Clarke's werken bieden ons een waardevolle casestudy van de complexe wisselwerking tussen filosofie, wetenschap en religie in het Engeland van het begin van de achttiende eeuw, en van de invloed van de mechanische filosofie op de natuurlijke theologie.

In deze dissertatie biedt Wolf een beter begrip van Clarke's houding tegenover de mechanische filosofie door zorgvuldig de belangrijkste componenten van zijn filosofie te onderzoeken: Gods actieve rol in de wereld, de volmaaktheid van Gods plan, het bestaan van immateriële substanties en krachten, en de daaruit voortvloeiende redelijkheid van de christelijke religie.

Proefschrift: http://hdl.handle.net/11370/0762ecc9-f09b-48f4-9c76-939fa5db93c2