Between direct and indirect speech
| Promotie: | Mw. F. Köder |
| Wanneer: | 18 februari 2016 |
| Aanvang: | 16:15 |
| Promotors: | prof. dr. J.W. (Jan-Willem) Romeijn, prof. dr. P. (Petra) Hendriks |
| Copromotor: | dr. E. (Emar) Maier |
| Waar: | Academiegebouw RUG |
| Faculteit: | Wijsbegeerte |
Begrijpen directe rede voor elfjarigen nog lastig
Elfjarige kinderen worstelen nog met de directe rede in het Nederlands. De indirecte rede daarentegen hebben Nederlandse kinderen vanaf vier jaar al onder de knie. Dat concludeert RUG-promovenda Franziska Köder. Opvallend hierbij: kinderboeken bevatten juist relatief veel directe rede.
Een fundamentele eigenschap van het menselijk taalvermogen is het kunnen weergeven van wat iemand anders gezegd heeft. De meeste talen, inclusief het Nederlands, maken een onderscheid tussen twee soorten redeweergave: directe rede (Anna zei: "Ik ben blij") en indirecte rede (Anna zei dat ze blij was). Franziska Köder heeft voor haar promotie onderzocht hoe en wanneer kinderen in staat zijn om directe en indirecte rede uit elkaar te houden. Ze heeft hiervoor een tablet-app ontworpen, waarin kinderen op grond van gesproken zinnetjes als “Olifant zei dat ik de voetbal krijg” moeten bepalen welk dier de voetbal krijgt. De resultaten laten zien dat Nederlandse kinderen vanaf vier jaar de indirecte rede al onder de knie hebben, maar dat zelfs elfjarigen nog moeite hebben met de directe rede. Dit is verrassend omdat kinderboeken juist relatief veel directe rede bevatten. De resultaten van Köders experiment roepen de vraag op of auteurs van kinderboeken niet beter de directe rede kunnen vermijden. Om deze vraag beter te kunnen beantwoorden heeft ze een vervolgexperiment gedaan met een soort interactief plaatjesboek. Daaruit blijkt dat kinderen vanaf zes jaar geen moeite hebben met de directe rede als die gepresenteerd wordt in de context van een verhaal. De directe rede lijkt juist heel geschikt om op een levendige manier verhalen te vertellen, maar als het om pure informatieoverdracht gaat (wie krijgt de voetbal?) kunnen we beter indirecte rede gebruiken, aldus Köder.
Franziska Köder verrichtte haar onderzoek aan de Faculteit Wijsbegeerte en aan het Center for Language and Cognition Groningen, Faculteit der Letteren. Köder werkt nu als postdoctoraal onderzoeker aan de Universiteit van Oslo.