Plastisch chirurgen en genetici brengen genen ziekte van Dupuytren in kaart

Genen-databank LifeLines borgt onderzoek ziekte van Dupuytren

Promovendus Guido Dolmans heeft onder leiding van plastisch chirurg Paul Werker en genetica Cisca Wijmenga uit het Universitair Medisch Centrum Groningen, en geneticus Roel Ophoff uit UMC Utrecht samen met plastisch chirurgen van zes ziekenhuizen in Nederland een grootscheepse genetische studie afgerond naar het ontstaan van de ziekte van Dupuytren. Deze ziekte veroorzaakt kromstand van de vingers, waardoor deze in ernstige gevallen niet meer gebruikt kunnen worden. Naar schatting wordt 5 tot 10 procent van de ouderen boven de 50 jaar door de ziekte van Dupuytren getroffen. Het onderzoek heeft aangetoond dat genetische factoren een belangrijke rol spelen bij het ontstaan van de ziekte. Negen genen geassocieerd met de ziekte zijn in kaart gebracht. Deze ontdekking verschaft nieuw inzicht in het ontstaan van de ziekte. Dit onderzoek is het eerste waarmee de genen-databank LifeLines van het UMCG haar waarde heeft aangetoond. De onderzoeksresultaten zijn vandaag gepubliceerd in the New England Journal of Medicine.

De ziekte van Dupuytren is een zogeheten goedaardige fibromatose (woekering van het bindweefsel) van de hand en vingers, die vaak leidt tot een kromstand van de vingers. De ziekte komt het meeste voor bij mensen boven de 50 jaar en wordt ook wel ‘koetsiers-ziekte’ genoemd. De aandoening begint met een knobbeltje, dat binnen enkele maanden een streng in de handpalm kan vormen. Soms kan het ook jaren duren voordat de ziekte verergert. De streng trekt de betreffende vingers krom en op den duur kan men de vingers niet meer bewegen. Meestal ontstaat de ziekte bij de ringvinger of pink, maar kan in alle vingers voorkomen.

De standaard behandeling voor de ziekte van Dupuytren bestaat uit een operatie door een plastisch chirurg of handchirurg, waarbij het zieke weefsel verwijderd of doorgesneden wordt. In veel gevallen komt de ziekte helaas weer terug. Een tweede behandeling gaat gepaard met een groter risico op complicaties en een slechtere functie van de hand.

Nieuw inzicht

Deze studie toont voor het eerst een grote genetische rol in het ontstaan van de ziekte van Dupuytren aan. Een van de belangrijkste resultaten is dat er negen gebieden in het menselijk DNA in kaart zijn gebracht, die geassocieerd zijn met de ziekte van Dupuytren. Zes van deze gebieden bevatten genen betrokken bij ‘WNT signaling’, een biologische pathway dat betrokken is bij verschillende vormen van kanker. Verder onderzoek naar WNT signaling kan in de toekomst leiden tot nieuwe behandelingen voor zowel de ziekte van Dupuytren als verschillende vormen van kanker.

Europese studie

De ziekte komt voornamelijk voor in Noord- en West-Europa, waardoor een genetische oorzaak van de ziekte werd vermoed. Dit is nu door dit onderzoek bevestigd. In het kader van het promotietraject van Guido Dolmans (plastisch chirurg i.o.) is het onderzoek in 2006 gestart. Een ‘genome-wide’ associatie studie (een studie waarbij alle genen tegelijk gescand worden) werd uitgevoerd om de genen te zoeken die betrokken zijn bij het ontstaan van deze ziekte.

In eerste instantie concentreerde het onderzoek zich op bijna duizend patiënten uit zes ziekenhuizen in Nederland (UMCG, Martini Groningen, MCL Leeuwarden, Isala Zwolle, MST Enschede en CZE Eindhoven). Tevens werd een controlegroep van meer dan 3.000 personen uit een grote populatiestudie in Noord-Nederland “LifeLines” onderzocht. In de tweede fase werd het onderzoek uitgebreid tot een Europese studie in samenwerking met Engeland en Duitsland. Meer dan twintig onderzoekers werkten hier aan mee, waarbij uiteindelijk 2.325 patiënten en een controlegroep van 11.562 personen werden onderzocht.

Meer informatie over LifeLines is te vinden op: www.lifelines.nl.

Noot voor de pers. Voor meer informatie kunt u contact opnemen met de afdeling persvoorlichting van het UMCG, bereikbaar op telefoonnummer (050) 361 22 00.

 

Wnt Signaling and Dupuytren's Disease

Dolmans GH , Werker PM, Hennies HC, Furniss D, Festen EA, Franke L, Becker K, van der Vlies P, Wolffenbuttel BH, Tinschert S, Toliat MR, Nothnagel M, Franke A, Klopp N, Wichmann HE, Nürnberg P, Giele H, Ophoff RA, Wijmenga C; the Dutch Dupuytren Study Group, the German Dupuytren Study Group, the LifeLines Cohort Study, and the BSSH–GODD Consortium.

N Engl J Med . 2011 Jul 28;365(4):307-17. Epub 2011 Jul 6. Link to Free Article (full text)