Het belang van leden voor politieke partijen

Politieke partijen vervullen van oudsher een belangrijke schakelfunctie tussen het openbaar bestuur en de samenleving. Zij brengen belangen, wensen en ideeën binnen de maatschappij bijeen in een samenhangend politiek program. Zij rekruteren en selecteren kandidaten voor vertegenwoordigende organen en andere politieke functies in het openbaar bestuur op alle niveaus: gemeentelijk, provinciaal, nationaal en Europees. In de aanloop naar de verkiezingen proberen zij steun bij de kiezers te verwerven voor hun program en hun kandidaten; deze electorale mobilisatie is een derde functie.

Voor al deze taken hebben partijen leden nodig, die te onderscheiden zijn van donateurs of sympathisanten vanwege het feit dat zij contributie betalen en daardoor gerechtigd zijn aan de interne besluitvorming van een partij deel te nemen. Zonder leden kunnen partijen ook wel hun functies uitoefenen, zoals de Partij voor de Vrijheid (PVV) met als enige lid Geert Wilders laat zien, maar het beschikken over leden die zich voor de partij willen inzetten maakt de vervulling van deze taken eenvoudiger en effectiever. Verder zijn leden met hun contributies onmisbaar als inkomstenbron voor de partij, zeker wanneer die niet te afhankelijk wil worden van particuliere geldschieters of overheidssubsidies. Bovendien dragen leden bij aan de legitimiteit van de partij en daarmee van het partijstelsel: naast electorale steun toont het ledental het maatschappelijk draagvlak van een partij. Leden kunnen in de samenleving fungeren als antennes van de partij en als haar ‘ambassadeurs’.

Sinds 2005 is in de overheidssubsidie voor de politieke partijen voor een beperkt deel mede gebaseerd op hun ledental. Om mee te tellen voor de subsidie dienen deze ‘subsidiabele leden’ jaarlijks minstens twaalf euro aan contributie te betalen en te beschikken over vergader- en stemrecht in de partij.