SGP jaaroverzicht 1984

Uit: L. Koeneman, P. Lucardie en I. Noomen,  ‘Het Partijgebeuren. Kroniek van de partijpolitieke gebeurtenissen van het jaar 1984’ in: R. A. Koole (red.), Jaarboek 1984 Documentatiecentrum Nederlandse Politieke Partijen (Groningen 1985), 10-60, aldaar 55-57

De Europese verkiezingen hielden in 1984 de gemoederen binnen de SGP danig bezig. Het Hhofdbestuur had al in juli 1983 besloten tot deelname aan de verkiezingen samen met de RPF en het GPV. Voorwaarden hierbij waren: iedere partij zou volledig haar identiteit behouden en de SGP moest de eerste plaats innemen op de gemeenschappelijke kandidatenlijst, omdat ze bij de Tweede Kamerverkiezingen van 1982 de meeste stemmen had behaald van de drie partijen. Binnen de SGP bleek echter nogal wat verschil van mening over de wenselijkheid van deelname aan de verkiezingen te bestaan. Zowel voor- als tegenstanders van deelname onderschreven artikel 18 van het beginselprogram, waarin staat dat Europese eenwording uit den boze is, omdat deze de invloed van Rome en het humanisme sterk zal bevorderen en het werk van de Reformatie en het koningschap zal dreigen af te breken. Voorstanders vonden desondanks het Europees Parlement een geschikt forum om stelling te nemen tegen een supranationaal Europa. Tegenstanders waren echter van mening dat de SGP niet moest plaatsnemen in een orgaan, dat er aan meewerkt, al is het op dit moment nog maar adviserend, de nationale zelfstandigheid aan te tasten. De algemene vergadering van 25 februari in Utrecht bekrachtigde toch het besluit van het hoofdbestuur om samen met GPV en RPF deel te nemen, aan de verkiezingen (met 279 tegen 203 stemmen). Leen van der Waal werd als lijsttrekker gekozen. De Landelijke Stichting tot handhaving van de staatkundig gereformeerde beginselen (een oppositionele conservatieve vleugel binnen de partij), die fel tegen deelname was, wenste zich bij dit besluit niet neer te leggen. Ze begon in april een advertentiecampagne in landelijke dagbladen waarbij het hele Nederlandse volk werd gewaarschuwd tegen het gevaar van de Europese verkiezingen. Bovendien verscheen er in De Telegraaf een interview met KLaas Veldman (voorzitter van de Stichting) over de meningsverschillen binnen de SGP rond de Europese verkiezingen. Dit had een emotionele reactie tot gevolg van Hette Abma die zich in het partijblad De Banier afvroeg of dit conflict nu beslist via De Telegraaf moest worden uitgevochten. Ondanks de tegenstand binnen de partij gingen SGP, RPF en GPV met een gemeenschappelijke lijst de Europese verkiezingen in onder aanvoering van Van der Waal en zouden een zetel in het Europees Parlement behalen.

Op de algemene vergadering van 25 februari stond behalve het onderwerp van de Europese verkiezingen o.a. de (her)verkiezing van vier leden van het Hoofdbestuur op de agenda. De heren J. van der Haar, D. Slagboom, C. Harinck en R. Leusink werden met ruime meerderheid van stemmen herkozen.

Op deze Algemene Vergadering vond ook de presentatie plaats van de nota In haar waarde, het emancipatiedrijven getoetst aan Gods Woord. Dit rapport was samengesteld door een commissie bestaande uit leden van het hoofdbestuur en gewone partijleden op verzoek van een aantal kiesverenigingen die duidelijkheid wensten over het actief kiesrecht van vrouwen. Want, hoewel artikel 12 van het beginselprogramma vrouwenkiesrecht in strijd acht met de roeping van de vrouw, bleek bij de Tweede Kamerverkiezingen van september 1982 maar liefst 55% van de SGP-stemmers vrouw te zijn. Deze eerste nota deed nog geen uitspraak over de vraag of vrouwen in de SGP mogen stemmen. Dat gebeurde in het in november verschenen tweede deel van de nota: zolang de SGP deelneemt aan het Nederlandse staatsbestel en het kiesstelsel hebben zowel mannen als vrouwen de vrijheid om te stemmen. Mocht ooit het Nederlandse volk in meerderheid uit SGP-ers gaan bestaan, dan zou de partij streven naar een kiesstelsel dat dichter aansluit bij Gods Woord. Doorslaggevend is niet óf de vrouw stemt maar hóe ze stemt. Wanneer ze stemt om te tonen dat ze als de man wenst te zijn, dan verzet ze zich tegen haar roeping en Gods Woord. Stemt ze in de erkenning van de man als hoofd, dan is ze een goede SGP-er, aldus de nota In haar waarde II.

In augustus 1984 deed PvdA-fractievoorzitter in de Tweede Kamer Joop den Uyl een aanval op SGP, GPV en RPF tijdens een toespraak op een bijeenkomst te Zwolle ter herdenking van de oprichting van de SDAP. Hij was van mening dat de programma's van de partijen en met name de SGP wezenlijk ‘a-democratische’ trekken hebben en dat de politieke vertaling van theocratisch denken een latente bedreiging van wezenlijke vrijheden vormt. Ook in de periode daarna sprak Den Uyl zich herhaaldelijk in de media in dergelijke bewoordingen uit. Zijn kritiek op de kleine christelijke partijen vond plaats tegen de achtergrond van een eventuele toekomstige samenwerking tussen CDA en deze partijen in de vorm van de zogenaamde Staphorst-variant (een minderheidskabinet van CDA en VVD met gedoogsteun van klein rechts). In de Tweede Kamer vond in oktober een debat plaats naar aanleiding van Den Uyls opmerkingen over SGP, GPV en RPF. In de Eerste Kamer veroordeelden de fractievoorzitters van SGP (Abma) en GPV (Jan der Jagt) de aanval van Den Uyl. Ook in De Banier verscheen een aantal scherpe reacties waarin o.a. gewezen werd op de lange parlementaire traditie van de SGP.