Meer over het DNPP

Gerrit Voerman, ‘Documentatiecentrum Nederlandse Politieke Partijen’, in: Archos magazine. Informatiebeheer en -verwerking, 6 (2002), 1/2 (jan./feb.), 14-15.

Documentatiecentrum Nederlandse Politieke Partijen

Politieke partijen zijn de spil van het parlementaire systeem. Zonder partijen is de democratische besluitvorming niet goed denkbaar. De bestudering van de partijen en het partijstelsel door historici en politicologen is dan ook van groot belang. Daarmee is ook het belang aangegeven van het Documentatiecentrum Nederlandse Politieke Partijen, een onderdeel van de Rijksuniversiteit Groningen (RUG). Van de bestanden van het DNPP maken doctoraalstudenten van verschillende disciplines (geschiedenis, journalistiek, politicologie), wetenschappers en de media gebruik.

Ontstaansgeschiedenis

Het DNPP is in 1973 opgericht. Vlak daarvoor was aan de Katholieke Universiteit Nijmegen het Katholiek Documentatiecentrum (KDC) tot stand was gekomen, en aan de Vrije Universiteit te Amsterdam het Historisch Documentatiecentrum voor het Nederlands Protestantisme (HDC). De komst van deze laatste twee instellingen is in meerdere of mindere mate te beschouwen als een gevolg van de ontzuiling van de jaren zestig. De erosie en dreigende teloorgang van de identiteit van organisaties op katholieke en protestantse grondslag, gekoppeld aan de stortvloed van allerhande materiaal dat juist als gevolg van dit proces ‘los’ kwam, leidde tot initiatieven om ‘te redden wat er nog te redden viel’. In 1970 opende het KDC zijn deuren; een jaar later het HDC.

De oprichting van het DNPP is in zekere zin eveneens als een gevolg van het ontzuilingsproces te beschouwen, zij het minder direct dan de documentatiecentra voor het katholicisme en protestantisme. In de jaren zestig ontdeed de beoefening van de politieke geschiedenis zich van haar verzuilde keurslijf. Tegelijkertijd kwam de sociale geschiedenis meer in de belangstelling te staan. Als gevolg van beide ontwikkelingen voltrok zich de emancipatie van de politieke partij als onderzoeksobject. In plaats van een voetnoot bij de parlementaire geschiedenis werd de partij meer en meer een op zichzelf staand thema.

Tegen deze achtergrond kwam het DNPP tot stand. Zijn doelstelling is ‘het verschaffen van een systematische en algemeen toegankelijke documentatie van de… ontwikkelingen van de Nederlandse politieke partijen’. Het accent ligt hierbij op hun activiteiten buiten het parlement, aangezien de werkzaamheden van de partijen in de Eerste en Tweede Kamer al toegankelijk gemaakt worden door het Parlementair Documentatiecentrum (PDC) van de Rijksuniversiteit Leiden

Documentatie

De primaire taak van het DNPP is het verzamelen en catalogiseren van publicaties vàn en óver de Nederlandse politieke partijen. Om met dat laatste te beginnen: het Documentatiecentrum ontsluit artikelen uit een aantal landelijke dagbladen (NRC Handelsblad, Trouw, de Volkskrant, Nederlands Dagblad en Reformatorisch Dagblad), uit alle opiniebladen en uit historische en politicologische wetenschappelijke tijdschriften. Ook andere publicaties uit wetenschappelijke hoek (monografieën, bundels) worden aangeschaft en gecatalogiseerd.

Daarnaast verzamelt het DNPP alle publicaties van de Nederlandse politieke partijen, zoals brochures, periodieken (ledenorganen, wetenschappelijke tijdschriften en dergelijke), beginsel- en verkiezingsprogramma’s, statuten en huishoudelijke reglementen, congresstukken, verkiezingspamfletten enzovoort. Daarbij moeten enkele kanttekeningen worden geplaatst. Ten eerste gaat het hier om partijen in de brede zin des woords, dus inclusief hun wetenschappelijke bureaus, de scholings- en vormingsinstituten en de jongeren- en vrouwenorganisaties. Van al deze instellingen worden de publicaties systematisch aangeschaft en ontsloten. Een tweede opmerking betreft de vraag op welke partijen het DNPP zich richt. Bij de Kiesraad stonden in augustus 2001 33 partijen ingeschreven. Een aantal van hen leidt een slapend bestaan; andere geven in uiteenlopende frequentie een periodiek uit (zoals bijvoorbeeld de Socialistische Arbeiderspartij, de Nieuwe Communistische Partij van Nederland of Leefbaar Nederland). Het Documentatiecentrum verzamelt de publicaties van deze partijen ook, maar concentreert zich vooral op de gevestigde partijen, dat wil zeggen de in het parlement vertegenwoordigde partijen.

Van al deze publicaties vàn en óver de partijen worden titelbeschrijvingen opgenomen in de catalogus. Daarbij worden zij van trefwoorden voorzien, zodat op bepaalde onderwerpen kan worden gezocht. Wanneer een student of journalist geïnteresseerd is in de opstelling van de  PvdA  ten aanzien van  euthanasie, dan kan hij deze trefwoorden in de catalogus intikken. Een lijst met titels over dit onderwerp is dan het resultaat van deze zoekactie. De online catalogus van het Documentatiecentrum is te vinden op de website van het DNPP.

Naast het bovengenoemde materiaal beheert het DNPP nog enkele andere bestanden. Zo beschikt het over een groeiende collectie verkiezingsaffiches. Aan de vooravond van de raads- en Kamerverkiezingen van 2002 heeft het Documentatiecentrum bijna 2.000 affiches in zijn bezit. Het zogeheten ‘geluidsarchief’ bestaat uit interviews met prominente partijpolitici (veelal gehouden in het kader van een specifiek onderzoek, zoals de beschrijving van de geschiedenis van de VVD en een analyse van de totstandkoming van GroenLinks), en uit integrale geluidsopnames van belangrijk geachte partijbijeenkomsten zoals congressen en partijraden. Ten slotte beheert het DNPP de landelijke partijarchieven van D66, DS’70 en de EVP. De VVD heeft haar archief vanaf 1970 op het DNPP gedeponeerd.

Voor een uitgebreid overzicht van de op het Documentatiecentrum aanwezige collecties wordt verwezen naar de website van het DNPP. Daar is ook de collectie elektronische publicaties te raadplegen. Dit bestand bestaat uit beginsel- en verkiezingsprogramma’s, artikelen uit wetenschappelijke tijdschriften van partijen en de Jaarboeken van het DNPP. Deze documenten, die  full-text  worden aangeboden, zijn tevens opgenomen in de catalogus van het DNPP en dus op de gebruikelijke wijze (via bijvoorbeeld auteursnaam of trefwoord) te vinden.

Project archivering websites politieke partijen (Archipol)

In 2000 is het DNPP in samenwerking met de Universiteitsbibliotheek begonnen met de archivering van websites van Nederlandse politieke partijen. De sites nemen een steeds belangrijker plaats in de communicatie tussen partij en achterban (leden en kiezers) in. Veel informatie die vroeger in de partijbladen verscheen, is nu alleen nog maar op de sites te vinden. Daarnaast maken partijen soms al van de sites gebruik om leden inspraak te geven bij bijvoorbeeld de opstelling van het verkiezingsprogram. De bewaring van de websites van de partijen is dan ook van groot belang, onder meer voor toekomstig (wetenschappelijk) onderzoek. Om die reden is het Documentatiecentrum begonnen met het Archipol-project (Archief Politieke Partijen). Er is programmatuur ontwikkeld waarmee websites op automatische, arbeidsextensieve wijze worden gearchiveerd

Onderzoek en publicaties

Naast documentatie en dienstverlening heeft het DNPP ook tot taak wetenschappelijk onderzoek naar Nederlandse politieke partijen waar mogelijk te stimuleren, te ondersteunen en te begeleiden. In het verleden heeft dat onder meer geleid tot studies over de geschiedenis van de VVD, de totstandkoming van GroenLinks, over verkiezingsaffiches in de twintigste eeuw en over de wijze waarop politieke partijen gebruik maken van de nieuwe informatie- en communicatietechnologieën. Daarnaast heeft het DNPP diverse bibliografieën en archiefoverzichten van politieke partijen en stromingen opgesteld. Veel van het door het Documentatiecentrum ondersteunde onderzoek – maar ook andere wetenschappelijke beschouwingen – wordt gepubliceerd in het  Jaarboek  van het DNPP (dat zoals vermeld ook op de website van het DNPP raadpleegbaar is). Hierin is ook een ‘Kroniek’ opgenomen van de gebeurtenissen en ontwikkelingen bìnnen de politieke partijen in een bepaald jaar.

Wetenschappelijk Adviescollege ten behoeve van het DNPP

Conform het reglement van het DNPP (art. 7, 8, 9 en 10) werd in 1980 het Wetenschappelijk Adviescollege ten behoeve van het DNPP ingesteld. Momenteel bestaat het Adviescollege uit de volgende leden:

• prof.dr. Frans Zwarts, in de periode 2002-2011 rector magnificus van de RUG en tot eind 2015 hoogleraar-bestuurder bij de University Campus Fryslân, op voordracht van de Bibliothecaris (voorzitter);
• prof.dr. Kees Aarts, hoogleraar Politieke Instituties en Gedrag, op voordracht van de Facul­teit Gedrags- en Maatschappijwetenschappen (GMW);
• prof.mr.dr. Hanny Elzinga, decaan University of Groningen Honours College, op voor­dracht van de Bibliothecaris;
• drs. Eddy de Jonge, algemeen directeur Groninger Archieven, op voordracht van de Bibliothecaris;
• prof.mr.dr. Solke Munneke, hoogleraar Staatsrecht, op voordracht van de Faculteit Rechtsgeleerdheid;
• prof.dr. Dirk Jan Wolffram, hoogleraar Geschiedenis van Bestuur en Politiek in de Moderne Tijd, op voordracht van de Faculteit Letteren;
• drs. Marjolein Nieboer, Bibliothecaris, adviserend lid.
  

Slot

Er valt hedentendage veel aan te merken op de politieke partijen. Zij hebben grote moeite leden aan zich te binden en kiezers naar de stembus te trekken. Ook slagen zij er minder goed in duidelijke ideologisch geïnspireerde programma’s aan te bieden. Dat neemt niet weg dat partijen onmisbaar zijn in de parlementaire democratie. En zolang dat het geval is, is het bestaan gerechtvaardigd van een documentatiecentrum dat hun activiteiten en publicaties documenteert en het wetenschappelijk onderzoek naar partijen stimuleert.

Direct naar: Doelstelling en medewerkers