Drie mensen over zingeving

Wie zijn wij eigenlijk? De aarde bestaat nu ongeveer 4,5 miljard jaar. En wij mensen leven hier in Nederland gemiddeld 81 jaar. Vanuit het heelal gezien zijn wij kleiner dan een zandkruimel. Als je ons mensen zo bekijkt, wat is dan de zin van ons leven?

Als je weet dat wij mensen lijden door lichamelijk falen, of door een gebrek aan veiligheid, voedsel, vriendschappen of vrijheid … Waarom leven wij dan? Wat is de waarde van ons leven hier op aarde?

Die vragen stellen wij onszelf al eeuwen. En vanuit religieuze en spirituele stromingen zijn er veel antwoorden op gekomen. Ook filosofen hebben zich erover gebogen, maar vaak riepen de antwoorden weer nieuwe vragen op.

Zullen we dan maar stoppen ons hoofd en hart te buigen over die intense vraag over de zin van het leven?

Ik denk van niet: die vraag blijft ons op de schouder kloppen. Die grote vraag waarbij elk antwoord nieuwe vragen oproept. Bovendien geeft die vraag ons levensenergie.

Hierna lees je de bijzondere visies van drie mensen. Viktor Frankl, Edith Eger, en een man die bij mij deelnam aan een workshop.

Het verhaal van Viktor Frankl

Viktor Frankl schreef het boek ‘De zin van het leven’.

Viktor Frankl was net getrouwd, en begonnen aan zijn proefschrift, toen de Tweede Wereldoorlog uitbrak. Als joods echtpaar werden hij en zijn vrouw opgesloten in Auschwitz. Daar werden zij direct van elkaar gescheiden. Zij ging naar het vrouwenkamp, en hij ging naar het kamp voor mannen. Het was de hel. Maar hij hield zich in leven door twee dingen: doordat hij zijn vrouw terug wilde zien, en doordat hij zijn proefschrift wilde afmaken. Dat was weliswaar afgepakt en vernietigd door de kampbeulen, maar het bestond nog in zijn hoofd. In gedachten schreef hij verder. Daarnaast schreef hij met zijn vinger in het zand, of met steentjes in het hout. Viktor Frankl overleefde Auschwitz.

Hij leerde er dat er een grote kans was op overleving, als je zin bleef vinden in het leven. Dat zag hij om zich heen gebeuren. Mensen die de zin verloren, stierven vaak nog dezelfde dag.

Die inzichten is hij na de Tweede Wereldoorlog gaan onderzoeken, en het bleek steeds weer. Zingeving is ongelofelijk krachtig.

Het verhaal van Edith Eger

Een van zijn leerlingen is Edith Eger. Vorig jaar verscheen haar boek ‘Het geschenk’. Ook zij overleefde Auschwitz. Die ervaring, en het verlies van haar familie en beide ouders, heeft haar hele leven beïnvloed.

Ook zij trekt dezelfde conclusie: dat er altijd iets is om voor te leven, iets wat hoop geeft. Ze vertelt in haar boek dat zij een meisje ontmoette in Auschwitz met wie ze veel optrok. Ze werden vriendinnen. De vriendin was ervan overtuigd dat het kamp bevrijd zou worden met kerst. Dat gebeurde niet. Toen de vriendin dat merkte, stierf ze nog dezelfde dag.

Zingeving is iets heel krachtigs, maar we zijn het vergeten, of we zetten het weg als iets religieus, vaags of spiritueels. Het is juist zoiets alledaags en gewoons.

Het verhaal van de norse man

Toen ik onderzoek deed naar hoe alledaagse zingeving wordt beleefd in een problematische wijk in Nijmegen, kwamen er twaalf personen uit de wijk bij elkaar. Ieder met zijn eigen verhaal. Met hen onderzocht ik in verschillende werkvormen wat zingeving betekent in het dagelijkse leven.

Een van de deelnemers was een grote man met een somber gezicht. Hij keek mij steeds wat nors aan, en ik werd zelfs een beetje nerveus van hem.

Totdat hij sprak: “O, nu weet ik wat zingeving is. Het betekent de reden waarom je opstaat uit bed. Het betekent dat kleine plantje dat groeit in een stenen muur. Een stenen muur waarvan je denkt: daar zit geen leven in. En het betekent de weekenden dat ik met mijn zoontje mag zijn, en rustig met hem ga vissen. Dat alles geeft mij de kracht niet meer te drinken of drugs te gebruiken. Dat is dus zingeving.”

Madelinde Krantz

Zingevingsdeskundige in organisaties en docent Ethiek en Werk en Zingeving.

Zingeving is een thema tijdens de Lentecursus 'Werk en Zingeving', interesse?