Onlangs was ik te gast bij zorgboerderij Refaja in Drenthe. Aanleiding was de 70 ste verjaardag van Harm, een van de medewerkers. Als cadeau krijgt hij van zorgboer Freek een podcast met verhalen over zijn leven en werk. Werk en zingeving is daarbij een kernthema. Zo vertelde Harm tot zijn 80e door te willen werken bij Refaja. Wat maakt dat hij daaraan zoveel plezier en zin ontleent? Het antwoord op die vraag, houdt u te goed. Wel deel ik graag alvast één bevinding uit ons gesprek: het belang van (werk)plekken die jou of ook je organisatie uitnodigen om in de spiegel te kijken.

Spelenderwijs spiegelen

De kunst van het spiegelen is van jongs af aan wezenlijk. Daar is de mens op gebouwd. Denk aan de bekende spiegelneuronen; zenuwcellen die niet alleen actief worden als je zelf actie onderneemt, maar juist ook als je een ander iets ziet doen. Je imiteert die actie dan in je hoofd. Deze oefening in imiteren, is belangrijk om vaardigheden te leren. En toont ook hoezeer we afgestemd zijn op de groep. Om te leren, doen we na, wat we bij anderen zien. Een leven lang leren, betekent dus ook een leven lang imiteren: jezelf door voldoende herhaling vaardigheden of handelingen te binnen oefenen. 

Leren doe je van opvoeders, vrienden, familie, leraren, collega’s, leerlingen, trainers, online… Zo kun je heel wat leren van ervaren collega’s en andere bedrijven in dezelfde business. Nogal wat zakentripjes gaan naar plekken waar het allemaal nog veel beter gaat. 

Spiegelplek

Maar wat nu, als je iets wilt leren dat nog geen plek heeft binnen je eigen branche. Als je een betekenisvolle, andere weg in wilt slaan, als je nieuwe waarden wilt integreren. Of als je eens een heel ander geluid wilt horen, om scherper te kijken naar wat er in je eigen organisatie speelt rond zin? 

Als imitatie een concrete vereiste is, gaan ‘papieren’ plannen of ideeën alléén niet werken. Kortdurende interventies evenmin. Verandering moet belichaamd worden: verankerd. Het hiervoor beschreven belang van personen waaraan je je kunt spiegelen, roept zo belangrijke vragen op. Welke omgevingen zoeken we eigenlijk uit om van te leren? En krijg je bij dat advies of scholings-bureau ook daadwerkelijk concreet voorgespiegeld hoe zaken anders kunnen? 

Soms stuit je onverwacht op een spiegelplek. Refaja nodigde mij uit om te reflecteren op werk en zingeving aldaar. Gaandeweg ontstond het inzicht dat aspecten die voor Harm en anderen wezenlijk blijken, in organisaties waar groei of competitie centraal staan, heel anders vorm krijgen. Zo bleek dat Refaja-medewerkers dikwijls zien waar een ander goed in is, of ook wat die ander nodig heeft om het werk goed te kunnen doen, zonder dat zelf ook direct te willen. Zoiets horen of lezen is een ding, zien en ervaren raakt zoveel meer. 

Voordat je de podcast luistert, denk eens na: wat zou voor jou (w organisatie) een plek zijn waar je zin krijgt voorgespiegeld?

De podcast is te luisteren op Spotify, aflevering 3.

Over de auteur

Hanneke Muthert is adjunct hoogleraar godsdienstpsychologie (RUG) en werkt in onderwijs en onderzoek over: rouw, werk & zingeving en ‘speakable spirituality’.

----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

English version

Mirror, Mirror, on the wall, who has the most meaning of them all?

Recently I visited the care farm Refaja in Drenthe. The occasion for this visit was the 70th birthday of Harm, one of the staff members. As a present, Carefarmer Freek will be giving him a podcast with stories about his life and work.
Work and meaning-making are central themes in this podcast. For example, Harm discusses wanting to work at Refaja until he is 80 years old. In which ways does he get fun and meaning from this work? You can find that out from the podcast (work in progress). I will share one thing that emerged from our conversation: the importance of (work)places that invite you or your organization to look in the mirror.

Playful mirroring

The art of mirroring is already present at an early age. Humans are built around mirroring. Think for example about the famous mirror neurons: neurons that don’t just activate when you undertake something yourself, but also when you observe someone else doing something. You imitate the action in your mind, and this imitation is important in acquiring skills. It also shows the extent to which we rely on the group. To learn, we imitate what we see in others. Lifelong learning therefore also means lifelong imitation: repeatedly practicing skills or actions.

You learn from parents, friends, family, teachers, colleagues, students, trainers, online... There is so much to learn from experienced colleagues and other companies in the same field. Just look at how many business trips go to areas where things are going much better.

Mirroring place

But what if you want to learn something that doesn’t have a place yet in your own area of work? If you want to explore meaningful, new paths, if you want to incorporate new values? Or if you want to hear a completely different voice, to take a sharper look at what your own organization is doing with regards to meaning?

If imitation is a requirement, then ‘paper’ plans or ideas alone won’t work. Nor will short-lived interventions. Change has to be embodied: anchored. The aforementioned importance of people to mirror to, inspires important questions. Which environments do we select in our search for learning? And does that consultancy- or training firm genuinely teach you how things could be done differently?

Sometimes places show their ‘mirror quality’ unexpectedly. Refaja invited me to reflect on the work and meaning-making there. Along the way, the insight emerged that aspects that are very essential for Harm and many others , are articulated very differently in organizations that centre around growth or competition. For example, Refaja-staff are very good at seeing others’ talents, or what the others need to be able to do their work well. Hearing or reading about such a thing is one thing, seeing and experiencing it is something else. My tip is: keep an eye on the podcast.

And in the meantime: think about what might be a place for you(r organization) where meaning is mirrored to you?

About the author

Hanneke Muthert is professor in Psychology of Religion (RUG) and works in education and academia about: grief, work & meaning-making and speakable spirituality.