Naar aanleiding van de ophef omtrent het verzoek van Tweede Kamer voorzitter Van Miltenburg om de Heilige Geschriften uit de Kamer te laten verwijderen, licht Carine Nijenhuis enkele misvattingen uit rondom de Scheiding tussen Kerk en Staat.

Het debat rondom ‘het verwijderen van de religieuze boeken’ uit de Tweede Kamer heeft heel wat stof doen opwaaien afgelopen week. Met name de reacties die de Nederlandse bevolking gaf naar aanleiding van dit voorval waren uiteenlopend, zowel positief als negatief, maar leken bovenal met verhitte toon geschreven. Echter, het meest gebruikte argument dat de boeken geen plaats zouden mogen hebben in de Tweede Kamer verraste mij; het Nederlandse volk bracht massaal de Scheiding tussen Kerk en Staat als argument naar voren.

Een grote misvatting is allereerst dat de Scheiding van Kerk en Staat hetzelfde is als de scheiding tussen Politiek en Religie; dit laatste is niet het geval en daar wordt ook niet naar gestreefd. De scheiding tussen Kerk en Staat is in eerste instantie slechts een bestuurlijke en organisatorische scheiding, waarbij geen van beide een beslissende functie over de ander zullen uitoefenen. De Wet is in alle instanties nog steeds de hoogste macht, wat betekent dat religieuze opvattingen en/of teksten binnen de kaders van de wet getolereerd worden, maar legitiem niets in te brengen hebben.

Veelal door onwetendheid omtrent het idee van “Scheiding tussen Kerk en Staat” wordt deze vaak aangedragen om religie in zijn geheel uit het politieke domein te doen verwijderen—de scheiding tussen Politiek en Religie. Maar zolang religieuze teksten niet in strijd zijn met de wet mogen en kunnen zij een aanvulling zijn voor de politiek. Immers, in artikel 6 van de grondwet staat duidelijk beschreven dat “Ieder het recht [heeft] zijn godsdienst of levensovertuiging, individueel of in gemeenschap met anderen, vrij te belijden, behoudens ieders verantwoordelijkheid volgens de wet.” (1) Politieke partijen mogen om die reden gewoon op religie gebaseerd zijn en ambtenaren kunnen gerust lid worden van een kerk; dus vanwaar dan de ophef over de religieuze boeken in de Tweede Kamer?

Overigens klopt het wel dat in Nederland de scheiding tussen Kerk en Staat onvolledig lijkt te zijn. Bijvoorbeeld, zo staat op onze twee euro munt nog altijd “God zij met ons,” mag er godsdienstles worden gegeven op openbare basisscholen, zijn we vrij op christelijke feestdagen, en sloot de Koningin de troonrede op Prinsjesdag steevast af met een bede. In Frankrijk, daarentegen, heerst een strikte scheiding waardoor het bijvoorbeeld op sommige openbare scholen verboden is om een hoofddoek of keppeltje te dragen. Maar dat is een andere discussie.

Er lijkt er natuurlijk iets te zeggen voor Van Miltenburg’s voorstel om “op te ruimen.”  Immers, vrijwel alle geschriften zijn tegenwoordig snel en gemakkelijk te op te zoeken op een elektronisch apparaat. In praktisch opzicht heeft de voorzitter een punt. Maar de fysieke aanwezigheid van de boeken is natuurlijk veelzeggender dan de mogelijkheid de teksten op te zoeken op de computer. Het is goed mogelijk dat de boeken op het bureau van de griffier daar tegenwoordig puur en alleen nog staan om een symbolische functie te vervullen: Nederland is het boegbeeld van de multiculturele samenlevingen, en dat moeten we uitstralen. Zelfs in de politiek, vraagt u zich af? Ja, juist in de politiek. Immers, is een mogelijke omschrijving van multiculturalisme niet dat alle culturen gelijk zijn en daarom ook gelijk behandeld moeten worden? En dat culturele normen en waarden vanuit een moreel standpunt niet hoger ingeschat mogen worden dan een andere? (2) In dat opzicht is het belangrijk dat juist de politiek als startpunt van het Nederlands beleid symbolisch respect toont voor andere culturen en geloofsovertuigingen via de aanwezigheid van verschillende heilige geschriften in onze Tweede Kamer. De plaats die de Bijbel en Koran innemen in de Tweede Kamer is mijns inziens daarom in zijn geheel geen enkel probleem.

Een ieder die zich druk maakt over de aanwezigheid van deze stoffige boeken in de Tweede Kamer kan ik het volgende meegeven: wees gerust, de meeste leden van de Kamer lijken zich liever te verdiepen in de spelletjes op hun telefoon dan dat ze het wagen de overtocht naar de griffier tafel te maken.

Carine Nijenhuis is een Master student Religion, Conflict, and Globalisation aan de Faculteit Godgeleerdheid en Godsdienstwetenschap. Eerder behaalde zij haar Bachelor in American Studies aan de Faculteit der Letteren, waarbij haar focus lag op psychologie, consumerisme, en Internationaal en Europees recht. Momenteel verdiept ze zich vooral in conflicten in de Verenigde Staten, Canada, en  Mexico, en liggen haar interesses bij mensenrechten schendingen, internationale relaties, psychologische processen en sociale invloeden, religie in het publieke domein, en commercialisatie. 

(1) Grondwet, Artikel 6.

(2) Bhikhu Parekh, Rethinking Multiculturalism: Cultural Diversity and Political Theory (London: Palgrave Macmillan, 2000).