Europeanen zetten 1000 jaar geleden al voet op het Amerikaanse continent

Columbus was niet de eerste Europeaan die het Amerikaanse continent bereikte. De Vikingen bereikten Noord-Amerika al eeuwen daarvoor, maar wanneer precies is nog steeds niet duidelijk. Een internationaal team van wetenschappers heeft nu aangetoond dat Europeanen al in 1021 n.Chr. aanwezig waren op het Amerikaanse continent.

De Vikingen legden enorme afstanden af in hun iconische schepen. In het westen vestigden ze zich in nederzettingen in IJsland en Groenland, en uiteindelijk in L’Anse aux Meadows, in het Canadese Newfoundland. Maar het is niet duidelijk wanneer ze voor het eerst de Atlantische Oceaan overstaken. Wetenschappers hebben nu aangetoond dat Europeanen al in 1021 aanwezig waren op het Amerikaanse continent. Dat is dit jaar precies 1000 jaar geleden. Dit is ook het vroegst bekende moment waarop de Atlantische Oceaan is overgestoken en dus het moment waarop mensen voor het eerst de hele planeet zijn rondgereisd.

Datering dankzij een zonnestorm

Dit onderzoek wist het kappen van hout door Vikingen bij L’Anse aux Meadows exact te dateren in het jaar 1021. De drie stukken hout die zijn bestudeerd, van drie verschillende bomen, zijn afkomstig uit een archeologische context die kan worden toegeschreven aan de Vikingen. Elk van de stukken hout had duidelijke sporen van kappen en snijden met bladen van ijzer, een materiaal dat niet door de inheemse bevolking werd geproduceerd. Het exacte jaar kon worden bepaald omdat er in het jaar 992 een enorme zonnestorm heeft plaatsgevonden die een duidelijk radioactief teken heeft achtergelaten in de jaarringen van het volgende jaar.

“De opvallende toename in radioactiviteit die tussen 992 en 993 optrad, is waargenomen in archieven van jaarringen over de hele wereld”, zegt adjunct-hoogleraar Michael Dee (Rijksuniversiteit Groningen), de leider van het onderzoek. In elk van de drie houten objecten kwam dit teken voor op 29 jaarringen (jaren) van de bast. " Doordat we dit teken van de zonnestorm op 29 jaarringen van de bast vonden, konden we concluderen dat het hout in het jaar 1021 was bewerkt", vertelt dr. Margot Kuitems (Rijksuniversiteit Groningen), de eerste auteur van het artikel.

Hoe ver en hoe vaak?

Het is nog steeds niet duidelijk hoeveel Vikingexpedities er naar het Amerikaanse continent zijn geweest en hoe lang de Vikingen er zijn gebleven. Uit alle gegevens die nu bekend zijn, blijkt dat dit allemaal niet zo heel lang heeft geduurd en dat de culturele en ecologische erfenis van deze eerste Europese aanwezigheid in Noord-Amerika waarschijnlijk heel klein is geweest. Desalniettemin bevestigt botanisch bewijs uit L’Anse aux Meadows dat de Vikingen verder zuidelijk dan Newfoundland zijn geweest.

De sagen

Het jaar 1021 is het vroegste moment waarop de aanwezigheid van Europeanen op het Amerikaanse continent wetenschappelijk kan worden bewezen. Eerdere datums voor de aanwezigheid van Vikingen in Noord-Amerika zijn voornamelijk gebaseerd op de IJslandse sagen. Deze zijn echter ooit begonnen als mondelinge tradities en ze zijn pas opgeschreven eeuwen nadat de erin vertelde gebeurtenissen plaatsvonden. Hoewel deze sagen tegenstrijdigheden bevatten en soms heel fantasievol zijn, wordt er ook in gesuggereerd dat er ontmoetingen hebben plaatsgevonden tussen Europeanen en de inheemse bevolking van het gebied. Deze ontmoetingen waren soms gewelddadig en soms vriendschappelijk. Er is echter weinig archeologisch bewijs gevonden van deze uitwisselingen. Er bestaan ook middeleeuwse verhalen die erop duiden dat belangrijke personen op het Europese vasteland ervan op de hoogte waren dat de Vikingen aan de overkant van de Atlantische Oceaan aan land waren gegaan.

Samenvatting

De Vikingen waren in het jaar 1021 aanwezig in Noord-Amerika. Dat is op dit moment het vroegste (en enige) bekende jaar waarin Europeanen aanwezig waren op het Amerikaanse continent vóór de komst van Columbus in 1492 Het staat bovendien voor het beslissende moment waarop de Atlantische Oceaan is overgestoken en mensen voor het eerst de hele planeet zijn rondgereisd.

---

Neem voor meer informatie, interviews met de auteurs (in het Engels en het Nederlands) en het volledige artikel contact op met Annemiek Huizing, of ga naar onze website:

• E-mail: a.j.huizinga rug.nl
• Mobiel: 06 - 25 50 78 32
• Website: https://www.rug.nl/research/esrig/echoes/
• Rijksuniversiteit Groningen, Nederland , Energy and Sustainability Research Institute Groningen (ESRIG)

Meer foto’s en een perspakket zijn op aanvraag verkrijgbaar.

Media aandacht

• Vikings Were in the Americas Exactly 1,000 Years Ago | New York Times
• In het jaar 1021 kapte een Viking een Canadese boom | NRC.nl
• Ancient solar storm pinpoints Viking settlement in Americas exactly 1,000 years ago | National Geographic
• Viking Artifacts Give Precise Date for Europeans’ Earliest Presence in North America | The Wall Street Journal
• Vikings were in the Americas exactly a thousand years ago | CNN
• Europeans in the Americas 1,000 years ago | Florida News Times
• Goodbye, Columbus: Vikings crossed the Atlantic 1,000 years ago | Reuters
• New Study Provides Precise Date for Viking Presence in Newfoundland | Ancient Origins
• New Dating Method Shows Vikings Occupied Newfoundland in 1021 C.E. | Smithsonian
• In tree rings and radioactive carbon, signs of the Vikings in North America | NBC news
• When the Vikings reached the Americas | COSMOS Magazine
• Confirmado: Cristóbal Colón no fue el primer europeo en pisar América | Diario ABC
• Vikingen waren Columbus te snel af: exact duizend jaar geleden zetten ze voet aan wal in Amerika | Trouw
• Bomen vertellen wanneer de Vikingen in Amerika waren: Duizend jaar geleden | Nederlands Dagblad
• Vikings settled in North America in 1021AD, study says | BBC news
• Vikingen en zonnevlammen | UKrant