Pieter van der Meer de Walcheren (1880 – 1970)

Gedurende het tweede decennium van de twintigste eeuw werd de katholieke auteur Pieter van der Meer de Walcheren een van de meest prominente publieke intellectuelen in Nederland. Als criticus, essayist, culturele mediator droeg hij op veelbetekenende wijze bij aan de positiebepaling van een katholieke intellectuele subcultuur gedurende het interbellum.

Pieter van der Meer de Walcheren groeide op in Maastricht in een liberaal-burgerlijke omgeving. Als middelbareschoolleerling, maakte hij kennis met Alphons Diepenbrock. Geïnspireerd door deze voortreffelijke katholieke componist en classicus, ging Van der Meer de Walcheren aan de Gemeente Universiteit in Amsterdam klassieke talen studeren, waar hij spoedig onder de invloed kwam van het socialisme en marxisme. Hij werd aangetrokken door De Jonge Gids, uitgegeven door de socialistische roman- en toneelschrijver Herman Heijermans, die enkele van Van der Meers gedichten en korte verhalen publiceerde, als ook zijn drama over de klassenstrijd, ‘De Groote Strijd’. Na het behalen van het kandidaatsdiploma, verliet Van der Meer Amsterdam en verhuisde naar het Maison du Peuple (Het Volkshuis) in Brussel, een droom van menig socialist. Gedurende het eerste decennium van de twintigste eeuw, probeerde Van der Meer de Walcheren de kost te verdienen als schrijver door drie romans te publiceren tientallen korte verhalen en door samen met Job Steynen en Albert Plasschaert, twee kort lopende literaire tijdschriften uit te geven.

Zijn sterke band met de Franse katholieke schrijver en polemist Léon Bloy resulteerde in zijn bekering tot het katholicisme op 24 februari 1911. Vanuit zijn woonplaats Parijs en geïnspireerd door de Franse filosoof Jacques Maritain (ook een bekeerling van Bloy) organiseerde en onderhield Van der Meer de Walcheren een uitgebreid netwerk van Nederlandse katholieke schrijvers. Van 1915 tot 1918 werkte hij als oorlogscorrespondent voor de Nederlandse krant De Maasbode. In 1921, weer terug in Nederland werd Van der Meer de Walcheren redacteur van de rubriek Kunst en Letteren van het katholieke weekblad De Nieuwe Eeuw. Van toen af speelde hij een belangrijke rol als een publieke intellectueel en culturele mediator. Hij speelde het klaar een groep diverse jonge schrijvers en kunstenaars bij elkaar te brengen en een verbinder te worden tussen Nederlandse, Vlaamse en Franse kunstenaars. Onder hen waren Jan Engelman, Anton van Duinkerken, Joep Nicolas, Gerard Knuvelder, Gerard Wijdeveld, Albert Kuyle en Wies Moens.

Geïnspireerd door de Britse literatuurwetenschapper Stefan Collini, heeft dit onderzoek als doel de rol te verklaren van Pieter van der Meer de Walcheren als een publiek intellectueel in en rond het katholieke weekblad De Nieuw Eeuw in de jaren 1921 -1924. De focus zal gericht zijn op:

1. Van der Meer de Walcherens opvattingen en activiteiten in relatie tot het publieke debat over (katholieke) literatuur en kunst;
2. Zijn publieksgerichte optreden in de media, in het bijzonder zijn redacteurschap van de rubriek Kunst en Letteren van het gezaghebbende katholieke weekblad De Nieuwe Eeuw;
3. De rol, betekenis en erkenning van Van der Meer de Walcheren als een internationaal georiënteerd culturele bemiddelaar en netwerker binnen Nederland en tussen Nederland en Frankrijk;
4. De rol, betekenis en erkenning van Van der Meer de Walcheren als een mentor voor een jonge generatie katholieke kunstenaars en schrijvers.

Dit PhD-onderzoek wordt begeleid door prof. Mathijs Sanders en prof. Hans Renders.

Jan de Ridder studeerde Nederlands aan de Katholieke Leergangen in Tilburg en aan de Universiteit van Nijmegen. Mail: jan.de.ridder@hotmail.com